ادلّه اخلاقی نظریه تشریک اذن ولیّ و رضایت باکره رشیده با تأکید بر دیدگاه آیت الله جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای تفسیر تطبیقی جامعه المصطفی العالمیه. قم.

2 طلبه سطح چهارمدرسه علمیه معصومیه قم

چکیده

فقیهان دینی، درباره ولایت پدر بر دختر باکره بالغه رشیده یا استقلال وی در ازدواج، اختلاف نظر دارند. در این میان، برخی فقهای معاصر همچون آیت الله جوادی آملی در دیدگاهی میانه، به نظریه تشریک قائل شده‌اند؛ یعنی لزوم شراکت اذن ولیّ و رضایت دختر در عقد نکاح. اساس این دیدگاه، در نظر گرفتن برخی بایدها و نبایدهای اخلاقی است که شرطیت اذن پدر برای باکره رشیده را از باب احتیاط(نه به عنوان شرط صحّت) می‌داند. مسئله اصلی در این پژوهش، بررسی ادلّه اخلاقی نظریه تشریک اذن ولیّ و رضایت باکره رشیده با تأکید بر دیدگاه آیت الله جوادی آملی است. روش گردآوری داده‌ها کتابخانه‌ای و روش پردازش نیز توصیفی‌تحلیلی ‌است. براساس یافته‌های تحقیق، توجه ولیّ به خواسته‌های مولیّ‌علیها و پرهیز از استبداد به‌رأی، رعایت مصالح مولیّ‌علیها از سوی ولیّ، پیشگیری ولیّ از فروپاشی خانواده و تزلزل اجتماع، رعایت احترام ولیّ از سوی مولیّ‌علیها، حفظ ناموس و آبروی خانواده از سوی مولّی‌علیها و توجه مولّی‌علیها به آداب و رسوم قومی و قبیله‌ای از ادلّه اخلاقی نظریه تشریک هستند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که به حسب عنوان اوّلى، باکرۀ رشیده در ازواج خود مستقلّ است و اذن ولیّ، شرط صحت نکاح نیست؛ ولی با توجه به عناوین ثانوی و برای رعایت برخی مصالح و مفاسد اخلاقی، اذن ولیّ از باب احتیاط لازم است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ethical reasons of the theory of sharing the permission of the guardian and the consent of the virgin mature emphasizing the point of view of Ayatollah Javadi Amoli

نویسندگان [English]

  • ehsan ebrahimi 1
  • narjes sadat mohseni 2
1 -
2 -
چکیده [English]

Religious jurists disagree about the father's guardianship over the adult virgin daughter mature or her independence in marriage. In the meantime, some contemporary jurists such as Ayatollah Javadi Amoli, in a middle opinion, have attached to the theory of sharing; it means the necessity of the guardian's permission and consent of the daughter in the marriage contract. The basis of this point of view is to consider some moral dos and don'ts, which considers the condition of the father's permission for a mature virgin as a precaution (not as a condition of correctness). The main issue in this research is to examine the moral foundations of the theory of participation of the guardian's permission and the consent of the Virgin mature, emphasizing the point of view of Ayatollah Javadi Amoli. The data collection method is library and the processing method is descriptive and analytical. The results of the research show that according to the first ruling, the virgin Rashida is independent in her marriage and the permission of the guardian is not a condition for the validity of the marriage; But according to the secondary ruling and to comply with some interests and moral corruption, the guardian's permission is necessary for the sake of caution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • permission of the guardian
  • virgin mature
  • conditions of the marriage contract
  • the principle of caution
  • moral jurisprudence

مراجع

  1. قرآن‎کریم، مترجم: محمدرضا صفوی (1388ش)، دفترنشرمعارف، قم
  2. نهج‎البلاغه، سیدرضی (1379ش)، مترجم: محمددشتی، مشهور، قم
  3. ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد،(1417ق) جامع‎الاصول فی احادیث‎الرسول، دارالفکر، قم
  4. ابن حمزه، محمدبن علی،(۱۴۰۸ق)، الوسیلة الی نیل الفضیلة، مکتبة المرعشی النجفی، قم
  5. ابن زهره حلبی، حمزه بن علی(1417ق)، غنیه النزوع الی علمی الاصول والفروع، مؤسسه الامام الصادق7، قم
  6. ابن کثیر، اسماعیل(۱۳۸۴ ق)، السیرة النبویه، مطبعة عیسی البابی الحلبی، قاهره
  7. ابن‎شعبه حرانی، ابومحمدحسن(1404ق)، تحف العقول، مؤسسة النشرالاسلامی، قم
  8. ابن‎عابدین، (بی‎تا)، حاشیة ردّالمحتار، دارالفکر، بیروت – لبنان
  9. ابن‎فارس، احمد، (1404ق) معجم مقاییس فی اللغة، دفتر تبلیغات اسلامی، قم
  10. ابن‎مسکویه، احمدبن محمد،(1426ق) تهذیب‎الاخلاق و تطهیرالاعراق، طلیعه النور، بی‎جا
  11. ابن‎منظور، محمد بن مکرم،(1414ق) لسان العرب، دارالفکر، بیروت ـ لبنان
  12. ابن‎نجیم مصری، زین‎الدین، (بی‎تا) بحرالرائق شرح کنزالدقائق، دارالکتاب الاسلامی
  13. ابوجیب، سعدی،(1408ق) القاموس الفقهی لغة و اصطلاحا، دارالفکر، دمشق _ سوریه.
  14. امامى، سید حسن،(بی‎تا) حقوق مدنى، انتشارات اسلامیة، تهران.
  15. انصاری، مرتضی،(۱۴۱۵ق) کتاب النکاح (للشیخ الأنصاری)، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، قم.
  16. بروجرى طباطبایى، حسین، (1429ق)، منابع فقه شیعه، مترجمان: حسینیان قمى، مهدى - صبورى، انتشارات فرهنگ سبز، تهران.
  17. ترحینی عاملی، محمدحسین،(۱۴۲۷ق) الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، دارالفقه، قم.
  18. تیجانی سماوی، محمد، (1416ق) مجموعه فتاوی ابن‎جنید، مؤسسه النشر الاسلامی، قم.
  19. جوادی آملی، عبدالله(1378)، تفسیرتسنیم، ج2، اسراء، قم.
  20. ـــــــــــــــــــ (1389ش.د) نزاهت قرآن از تحریف، اسراء، قم.
  21. ـــــــــــــــــــ (1388ش.ب) وحی و نبوت، اسراء، قم.
  22. ـــــــــــــــــــ ((1389ش.الف) ادب فنای مقربان: اسراء، قم.
  23. ـــــــــــــــــــ (1385ش) هدایت درقرآن، اسراء، قم.
  24. ـــــــــــــــــــ (1388.الف) تفسیر تسنیم،ج17، اسراء، قم.
  25. ـــــــــــــــــــ (بی‎تا) تفسیر تسنیم،ج12، اسراء، قم.
  26. ـــــــــــــــــــ (1359ش) ادب قضاء دراسلام، اسراء، قم.
  1. ـــــــــــــــــــ (1386ش) شریعت در آینه معرفت، اسراء، قم.
  2. ـــــــــــــــــــ (1387ش. الف) مبادی اخلاق در قرآن، اسراء، قم.
  3. ـــــــــــــــــــ (1387ش.ب) نسبت دین و دنیا، اسراء، قم.
  4. ـــــــــــــــــــ (1389ش.ب) انسان ازآغاز تا انجام،اسراء، قم.
  1. ـــــــــــــــــــ (1389ش.ج) جامعه درقرآن، اسراء، قم.
  2. ـــــــــــــــــــ (1386) تفسیر تسنیم،ج11، اسراء، قم.
  3. ـــــــــــــــــــ دروس خارج فقه نکاح: وبگاه بنیاد بین‎المللی علوم وحیانی اسراء:

www. portal. esra. ir

  1. ـــــــــــــــــــ سلسله دروس تفسیر: وبگاه بنیاد بین‎المللی علوم وحیانی اسراء:

www. portal. esra. ir

  1. حرعاملی، محمد بن حسن، (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة‎، مؤسسة آل البیت، قم.
  2. حسینى روحانى، سید صادق (1412 ق)، فقه الصادق7، دارالکتاب، مدرسه امام صادق7، قم
  3. حلی(فخرالمحققین)، محمد بن حسن بن یوسف(۱۳۸۹ق)، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات االقواعد، المطبعة العلمیة، قم.
  4. خامنه‎ای، سیدعلی(1391ش)، درسهای پیامبراعظم6، انقلاب اسلامی، تهران.
  5. خوئی، ابوالقاسم، (1409ق) مبانی العروة الوثقی، دارالعلم، قم.
  6. دامغانی، حسین بن محمد(1416ق)، الوجوه و النظائر لالفاظ کتاب اللّه العزیز، لجنة احیاء التراث الاسلامی، قاهره.
  1. دهخدا، علی اکبر،۱۳۷۷ش، لغت نامه، دانشگاه تهران، تهران.
  2. راغب‎اصفهانی، حسین، (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، دارالشامیة، بیروت ـ لبنان.
  3. رضازاده، رجبعلی، دروس خارج فقه: 17/3/1388https://www.eshia.ir/Feqh
  4. زبیدی، مرتضی،(1414ق) تاج العروس فی جواهرالقاموس، دارالهدایة، بیروت ـ لبنان
  5. سبحانی، جعفر، (1429ق) رسائل فقهیة، مؤسسة الامام الصادق، قم
  1. سبزواری، هادی،(۱۴۱۷ ق) شرح المنظومة، شارح: حسن حسن زاده آملی، ناب، تهران
  2. سید قطب (1425ق) فى ظلال القرآن،‏ بیروت، دار الشروق‏.
  3. سیوطی، عبدالرحمن(1404ق)، الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی،قم
  4. شایان مهر، علیرضا، (1379 ش) دائره المعارف تطبیقی علوم اجتماعی، انتشارات مؤسسه کیهان .
  1. شبیری‎زنجانی، سیدموسی،(۱۴۱۹ق) کتاب نکاح، مؤسسة پژوهشی رأی پرداز، قم.
  2. شرتونی، سعید(1377ش)، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، اداره کل حج واوقاف وامورخیریه.
  3. شریف مرتضی، علی بن حسین،(1415ق) الانتصارفی انفرادات الامامیة، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
  4. صدر، محمد، (1421ق)، ماوراءالفقه، دارالاضواء، بیروت لبنان.
  5. صدوق (ابن‎بابویه)، محمد ابن‎علی،(1413ق) من لایحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه، قم.
  6. طباطبایی حکیم، محسن، (۱۴۰۴ق) مستمسک العروة الوثقی، دارالکتب الاسلامیة، تهران.
  7. طباطبایی یزدی، محمدکاظم (۱۴۱۹ق) العروة الوثقی فیما تعمّ به البلوی(المحشّی)، دفترانتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم.
  8. ــــــــــــــــــــــ (1428ق)، العروة الوثقی مع تعلیقات، محشی ناصرمکارم، مدرسة الامام علی بن ابی‎طالب، قم.
  9. طباطبایی، محمدحسین(1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت ـ لبنان.
  10. طبرسی، حسن بن فضل، (1370ش) مکارم‎الاخلاق، الشریف الرضی، قم.
  11. طبرسی، فضل بن حسن،(1372ش) مجمع البیان لعلوم القرآن، ناصرخسرو، تهران.
  1. طریحی، فخرالدین،(1416ق) مجمع البحرین، مرتضوی، تهران.
  2. ــــــــــــــــــ (1407ق)، تهذیب الأحکام، دارالکتب الاسلامیة، تهران.
  1. عاملی، بهاءالدین محمد، (1412ق) العروة الوثقی، دارالقرآن الکریم، قم.
  2. عاملی، زین الدین(شهیدثانی)، (1413ق) مسالک الافهام فی تنقیح شرائع الاسلام، مؤسسة المعارف الاسلامیة، قم.
  3. عاملی، محمدبن مکی(شهیداول)، (بی‎تا)، القواعدوالفوائد، کتابفروشی مفید، قم.
  4. عبدالرحمان، محمود، (بی‎تا)، معجم المصطلحات و الالفاظ‎الفقهیة، بی‎نا، بی‎تا.
  1. عمانى، حسن بن على بن ابى عقیل حذّاء(1413 ق)، حیاة ابن‎أبی عقیل و فقهه، مرکز معجم فقهى، قم.
  2. عمیدزنجانى، عباس على(1421 ق)، فقه سیاسى، انتشارات امیر کبیر، تهران
  3. غزالی، محمد (بی‎تا)، احیاء علوم الدین، دارالکتاب العربی، بی‎جا.
  4. فیروزآبادی، محمدبن یعقوب(1415ق)، القاموس‎المحیط، دارالکتب العلمیة، بیروت- لبنان.
  1. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی(1383ق)، الشافی فی العقائد و الأخلاق و الأحکام، لوح محفوظ، تهران.
  2. فیومی، احمد بن محمد(بی تا)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی‎، منشورات دارالرضی، قم.
  3. قرطبی، محمد(1364ش)، الجامع لاحکام القرآن، ناصرخسرو، تهران.
  4. کاتوزیان، ناصر،(1377 ش) مبانی حقوق عمومی، نشر دادگستر، تهران.
  5. کاشانی، علاءالدین ابوبکربن مسعود(1424ق)، بدائع الصنایع فی ترتیب الشرایع، دارالکتب العلمیة،بیروت لبنان.
  6. کلینی، محمد بن یعقوب(1407ق)، الکافی، اسلامیة، تهران.
  7. مجلسی، محمدباقر،(1404ق) بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‎السلام‎، مؤسسة الوفاء،بیروت ـ لبنان.
  8. مصطفوی، حسن، (1402ق) التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، مرکز الکتاب للترجمة و النشر، تهران.
  9. مطهری، مرتضی، (بی‎تا)، مجموعه آثار(نظام حقوق زن در اسلام)، صدرا، تهران.
  10. مکارم، ناصر، (1424ق) کتاب النکاح، مدرسة امام علی بن ابی طالب، قم.
  11. ــــــــــــ (1385ش)، اخلاق در قرآن، مدرسة الامام علی بن ابی طالب، قم.
  12. ــــــــــــ (1425ق) أنوارالفقاهة، مدرسة الامام علی بن ابی طالب، قم.
  13. مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامى،(1423 ق)، موسوعة الفقه الاسلامی طبقاً لمذهب أهل البیت علیهم السلام، مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامى، قم.
  14. موسوی خمینی، مصطفی، ۱۴۱۸ق، کتاب البیع، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  15. نجاشی، احمدبن علی، (1317ق) رجال النجاشی، مؤسسة النشرالاسلامی، قم.
  16. نجفی، محمدحسن، (۱۴۰۴ق) جواهرالکلام فی شرح شرائع الإسلام‎، داراحیاء التراث العربی، بیروت – لبنان.
  17. هاشمی شاهرودی، محمود(1426ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(علیهم السلام)، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‎بیت(علیهم‎السلام)، قم.
  18. وحیدخراسانی، حسین، سایت پاسخگویی به مسائل شرعی، 1386:http://wahidkhorasani.com

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار