بازنمایی الگوی تربیتی بر اساس عملکرد مراقبتی از خود و دیگران، در سوره فرقان؛ با تاکید بر دیدگاه آیت الله جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده الهیات و ادیان دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد مدرسی معارف دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

از آنجا که بخش وسیعی از یادگیری انسان از طریق یادگیری ضمنی و مشاهده ای است، روش الگویی و از جمله، الگوپردازی، از جمله روش های مهم تربیتی به شمار می رود. الگوپردازی نیز مانند همه عناصر یک برنامه تربیتی باید متناسب با فرهنگ بومی هر کشوری باشد. از این رو، قرآن کریم می تواند به عنوان یک منبع غنی و الهام بخش در این زمینه مورد استفاده قرار گیرد. آیات پایانی سوره مبارکه فرقان، عبادالرحمن را به عنوان الگویی برای انسان های خوب، الگوپردازی کرده است. هدف از این پژوهش، بازنمایی این الگو با استفاده از تفاسیر قرآن کریم به ویژه تسنیم می باشد. روش تحقیق، روش توصیفی-تحلیلی است. بر اساس یافته ها شاخصه های اساسی عبادالرحمن مشتمل بر سه شاخصه: عبودیت، رحمت و صبر است که در نگاه تفصیلی به 20 شاخصه بسط می یابد. 7 شاخصه ناظر بر مراقبت از رشد معنوی خویشتن و 13 شاخصه ناظر بر مراقبت از رشد معنوی دیگران است. بندگان ممتاز خداوند دائما در حال مراقبت از خود و دیگران هستند. مصادیق دقیق تر مراقبت ذیل این سه محور در مقاله تبیین شده اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representation of the educational model based on caring for self and others, in Surah Al-Furqan; Emphasizing the views of Ayatollah Javadi Amoli

نویسندگان [English]

  • fatemeh vojdani 1
  • Seyyede Masoume Mousavi 2
1 عضو هیات علمی
2 Shahid Beheshti university
چکیده [English]

Because a large part of human learning is through implicit and observational learning, the modeling method, including model-making, is one of the important educational methods. Mode-making, like all elements of an educational program, must be appropriate to the indigenous culture of each country. Hence, the Holy Quran can be used as a rich and inspiring source in this regard. The final verses of Surah Al-Furqan have modeled Ibad al-Rahman as a model for good people. The purpose of this study was to represent this model using the interpretations of the Holy Quran, especially Tasnim. The research method is descriptive-analytical. According to the findings, the basic characteristics of Ibad al-Rahman include three characteristics: servitude, mercy and patience; which in detail expands to 20 characteristics. There are 7 characteristics related to self-care about spiritual development and 13 characteristics related to caring for others’ spiritual development. The privileged servants of God are constantly taking care of themselves and others. More precise examples for caring are explained under three headings in this article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Educational Model
  • Ibad al-Rahman
  • Holy Quran
  • Surah Al-Furqan

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. نهج البلاغه.
  3. ابراهیمی، جواد (۱۳۹۰)، بررسی روش الگویی: رویکرد دینی و روانشناختی، پایان نامه کارشناسی ارشد، موسسه امام خمینی.
  4. باقری، فاطمه، (۱۳۹۷)، شاخصه‌های انسان متعالی با تکیه بر سوره مبارکه فرقان و راهکارها رواج آن در نظام تربیتی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فرهنگیان تهران.
  5. بامری، سمیه، (۱۳۹۸)، موانع تربیتی نسل جوان با ویژگی­های عبادالرحمان و راهکارهای رفع آن در آیات و روایات، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم قرآنی زاهدان.
  6. بهروز، زهرا، توسلی، طیبه، (۱۳۹۳)، تقدم تزکیه بر تعلیم و انعکاس آن در ویژگی‌های مربی و معلم از دیدگاه اسلام، تربیت تبلیغی، ۵: ۲۹۳- ۲۹۵.
  7. پهلوان شریف،‌ محمدامین؛ سیدجوادین، ‌سید رضا؛ پورعزت،‌علی اصغر؛ لسانی فشارکی، محمدعلی، (1395)، ویژگیهای مربی صالح در پرورش و مدیریت استعدادها؛ پژوهشی قرآنی، مطالعات راهبردی بسیج،(۱۹) ۷۲: ۵-۳۰.
  8. تمیمی آمدی، عبدالواحد، (۱۴۱۰ ق)، غررالحکم و درر الکلم، تصحیح رجایی، قم: دار الکتاب الاسلامی.
  9. ثقفى تهرانى، محمد، ( ۱۳۹۸ق)، روان جاوید در تفسیر قرآن مجید، تهران: برهان.
  10. جوادی آملی، عبدالله، (1377)، فطرت، قم: اسراء.
  11. ـــــــــــــــــ، (1379)، صورت و سیرت انسان، قم: اسراء.
  12. ـــــــــــــــــ، (1382)، حیات حقیقی انسان در قرآن، قم: اسراء.
  13. ـــــــــــــــــ، (1391)، مفاتح الحیاه، تحقیق محمد حسین فلاح زاده، قم: اسراء.
  14. ـــــــــــــــــ، (1400)، تفسیر تسنیم، جلد 61، قم: اسراء.
  15. حسن زاده،‌ سهیلا، (1398)، نقش الگو در تربیت فرزند از منظر قرآن کریم، مطالعات پژوهشی زنان،(۶)۱۰: ۵-۲۸.
  16. حسینی‌زاده، سید علی، ( 1397)، روش های تربیتی در قرآن، ج3، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  17. حسینى همدانى، محمد، ( ۱۴۰۴ق)، انوار درخشان در تفسیر قرآن، تهران: لطفی.
  18. حویزی،‌ عبدعلی، (۱۴۱۵ ق)، تفسیر نورالثقلین، قم: اسماعیلیان.
  19. خدادادی، شیلا، (1379)، عباد الرحمن، حکمت سینوی، اردیبهشت و خرداد 1379، 12: 12-5.
  20. عارفی میناآبادی، راهب، (1394)، سیمای عبادالرحمن در قرآن کریم، حبل المتین،(۴) ۱۳: ۱۷-۴۷.
  21. رهبر، محمدتقی؛ رحیمیان، محمدحسن(1385)، اخلاق و تربیت اسلامی، تهران: سمت.
  22. شاطر کاظمی، ‌نرگس، (۱۳۹۷)، ساختار معنایی سوره فرقان با محوریت تقابل ایمان و کفر، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
  23. طباطبایى، محمدحسین، (۱۳۹۰ ق)، تفسیر المیزان، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
  • طباطبایی‌نژاد، سید یوسف، (1386)، نگرشی بر صفات(عباد الرحمن) در قرآن کریم، کوثر، ۱۳۸۶(۲۵): ۱۱-۲۰.
  • طبرسى، فضل بن حسن، (۱۳۷۲)، تفسیر مجمع البیان، تهران: ناصرخسرو.
  • ــــــــــــــــــــــ، (1385 ق)، مشکاه الانوار فی غرر الاخبار، نجف: حیدریه.
  1. ــــــــــــــــــــــ، (۱۴۱۲ ق)، تفسیر جامع الجوامع، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه.
  • طیب، عبدالحسین، (۱۳۶۹)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: اسلام.
  • عباسی، ذکیا؛ ملکی، حسن؛ بهشتی، سعید، (1398)، طراحی الگوی تربیت اخلاقی در آموزش عالی بر مبنای آموزه­های اخلاقی قرآن کریم از دیدگاه تفسیر المیزان بر اساس روش داده بنیان، اندیشه­های نوین تربیتی، (۲) ۱۵: ۹۹-۱۲۲.
  • فلاح رفیع،‌ علی، (1391)، روش شناسی الگو در انتقال ارزش‌ها، اسلام و پژوهش‌های تربیتی،(۴) ۲: ۳۳-۵۷.
  1. قائمی مقدم، محمد رضا، (۱۳۸۲)، روش الگویی در تربیت اسلامی، معرفت، ۱۲(۶)
  2. قرائتى، محسن، (۱۳۸۸)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن.
  3. قرشى بنابى، على‏اکبر، ( ۱۳۷۵)، تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت، مرکز چاپ و نشر،
  4. قرطبی، محمد بن احمد، (۱۳۶۴)، جامع الاحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو.
  5. قمى، على بن ابراهیم، (۱۳۶۳)، تفسیر القمی، قم: دار الکتاب.
  6. قمی مشهدی،‌ محمد، (۱۳۶۸)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى‏
  7. کرمی، مرتضی؛ فرح بخش، کیومرث؛ عباس پور،‌ عباس؛ رضایت، غلامحسین، (1395)، کاوشی در عوامل اصلی تربیت اخلاقی: شناسایی ویژگیهای اخلاقی الگو مبتنی بر بافت شناسی عمل تربیت(مطالعه موردی بافت استادان،مربیان و مدیران آموزشی یک دانشگاه سازمانی)، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی،(۲۴) ۳۰: ۱۱۳-۱۳۸.
  8. کلینی، محمد بن یعقوب، (1365)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  9. محمودی، زهرا، (۱۳۹۲)، بررسی تطبیقی ویژگی های عبادالرحمن، مومنین و مصلین در سوره های فرقان، مومنون و معارج، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم.
  • مستجاب الدعواتی، سیدعلی؛ خان صنمی، شعبانعلی، ( ۱۳۹۷)، بازخوانی ویژگی های عبادالرحمان در سوره مبارکه فرقان، همایش بین المللی افق های نوین در روانشناسی و علوم شناختی، تهران.
  1. مصباح یزدی، محمدتقی، (1399)، عباد الرحمن کسانی هستند که آگاهانه‌ بندگی خدا را می کنند؛ سخنرانی(22/9/1399)، قم: حوزه علمیه قم، قابل دسترسی در:
    1. https://www.mehrnews.com
  2. مکارم شیرازى، ناصر، ( ۱۳۷۱)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  3. نسج همدانی،‌ طاهره، (۱۳۹۶)، بررسی ویژگی­های عبادالرحمن از منظر قرآن و تطبیق این ویژگی­ها با شخصیت حضرت زهرا سلام الله علیها، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران.
  • وجدانی، ‌فاطمه، (1389)، ویژگی‌های مربی از منظر روایات، پژوهش و اندیشه،(۱۷): ۱۲۳-۱۴۳.
  1. Frensch, P. A., (1998), How to Define the Concept of Implicit learning. In M.A. Stadler & P.A. Frensch (Eds), Handbook of Implicit learning, (pp. 47 - 104) Thousand Oaks, CA: Sage.
  2. Narvaez, D., (2010), Moral Complexity: The Fatal Attraction of Truthiness and the Importance of Mature Moral Functioning, Perspectives on Psychological Science, 5(2) 163 - 181.
  3. Narvaez, D., (2008), Neorobiological Perspectives off Virtue Development, In: L. P. Nucci & D. Narvaez (Eds), Handbook of Moral and Character Education,(pp 310 - 327), New york: Routledge.

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار