شیوه های تقویت انگیزش رفتار مطلوب در آیات قرآن و روایات اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی قرآن و متون اسلامی دانشگاه معارف اسلامی قم

2 دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

یکی از مسیرهای شکل گیری روانشناسی اسلامی، مسأله گزینی از زندگی روزمره و پاسخ  با تکیه بر آموزه های قرآن و روایات است؛ انگیزه عامل، از مسائلی است که در زندگی روزمره حضوری پررنگ دارد؛ فرد مسلمان می تواند انگیزه های مثبت خود را تحت تاثیر آموزه های قرآنی تقویت کند.
 این پژوهش با هدف بررسی شیوه های تقویت انگیزش رفتار مطلوب در آیات قرآن و روایات اسلامی انجام شد. به این منظور، گزاره های مرتبط با این موضوع شناسایی و استخراج شده و سپس با بکارگیری روش تحلیل محتوای کیفی مورد بررسی قرارگرفت. یافته های پژوهش نشان داد که «آگاه­سازی به ویژگی­های مثبت فرد»، «تسهیل عمل»، «عمومی­سازی تکلیف و عمل»، «تصور رفتار اخلاقی با خود»، «عمل به میزان توان» و «تصور پشیمانی و حسرت بی حاصل» به عنوان شیوه های تقویت انگیزه رفتار مطلوب در منابع دینی به کار رفته اند. همچنین موارد یاد شده در این نوشتار به همراه مستندات دینی آنها تبیین شد؛ برای الگوسازی و استفاده از آن شیوه ها در انجام رفتارهای مطلوب، نمونه هایی نیز از کاربست آن شیوه ها در رفتار ذکر شد.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ways to strengthen the motivation for good behavior in Quranic verses and Islamic traditions

نویسندگان [English]

  • AliReza Shirzad 1
  • mohammad kaviany 2
1 phd student
2 Associate Professor of Research
چکیده [English]

One of the ways of formation of Islamic psychology is to solve problems from daily life and find answers based on the teachings of the Qur'an and hadiths; One of the themes of everyday life is motivation; Those who follow the Qur'an can strengthen their positive motivations under the influence of Qur'anic and psychological teachings; The aim of this study was to investigate the methods of strengthening the motivation of desirable behavior in Quranic verses and Islamic traditions and for this purpose, propositions related to this issue were identified and extracted and then examined using qualitative content analysis method. Findings showed that "awareness of the positive characteristics of the individual", "facilitation of action", "generalization of task and action", "perception of moral behavior with self", "action to the extent of power" and "perception of regret and regret" Ineffective ”have been used as methods to strengthen the motivation for desirable behavior in religious sources. Also, the mentioned cases are explained in this article along with their religious documents, and in the path of modeling and using those methods in performing desirable behaviors, examples of the application of those methods in behaviors are also mentioned.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Motivation
  • desirable behavior
  • Quranic psychology
  • Islamic psychology
  • behavior regulation
قرآن کریم
ابن بابویه، محمد بن على‏، (1398)، التوحید، جامعه مدرسین، قم
ابن رشد اندلسی، محمد، (بیتا)، منهاج الأدله، بینا
ابن شعبه حرانى، حسن بن علی، (1404)، تحف العقول، جامعه مدرسین، قم
ابن طاووس، على بن موسى‏، (1406)، فلاح السائل، بوستان کتاب، قم
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، (1408)، روض الجنان و روح الجنان‏، آستان قدس رضوى، مشهد
بیضاوی، عبدالله بن عمر، (1418)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت
خدا پناهی، محمد کریم، (1387)، انگیزش و هیجان، سمت، تهران
رایس، ف. فیلیپ، (1390)، رشد انسان، ارجمند، تهران
ریو، مارشال، (1393)، انگیزش و هیجان، ویرایش، تهران
زمخشری، محمود بن عمر، (1407)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‏، دارالکتاب العربی، بیروت
طباطبایی، محمد حسین، (1390)، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت
طبرسى، فضل بن حسن‏، (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏، ناصر خسرو، تهران
_____________، (1417)، إعلام الورى بأعلام الهدى، مؤسسة آل البیت‏، قم
طبرسى، حسن بن فضل‏، (1412)، مکارم الأخلاق‏، الشریف الرضی، قم
طبرى، محمد بن جریر، (1412)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، دارالمعرفة، بیروت
طوسی، محمد بن الحسن، (1407)، تهذیب الأحکام‏، دار الکتب الإسلامیه، تهران
عادل مهربان، مرضیه، (1394)، مروری بر تحلیل محتوای کیفی و کاربرد آن در پژوهش، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
عباسی مقدم، مصطفی، (1379)، اسوه های قرآنی و شیوه های تبلیغی آنان، دفتر تبلیغات اسلامی، قم
فارابی، محمد بن محمد، (1384)، السیاسة المدنیة، بینا
فخر رازی، محمود بن عمر، (1420)، التفسیر الکبیر، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت
فرانکن، رابرت، (1392)، انگیزش و هیجان، نی، تهران
فرنکنا، ویلیام ک، (1379)، الزام و انگیزش در فلسفه اخلاق متأخر، ترجمه: سید امیر اکرمی، مجله ارغنون، شماره 16، از 131 الی 167.
فعالی، محمدتقی، (1391)، خودباوری، مؤسسه دین و معنویت آل یاسین، قم
فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى‏، (1415)، تفسیر الصافی، مکتبة الصدر، قم
کاشانى، فتح‏الله بن شکرالله‏، (1340)، منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، اسلامیه، تهران
کاویانی، محمد، (1393)، روان شناسی در قرآن، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم
کلینى، محمد بن یعقوب‏، (1407)، الکافی، دار الکتب الإسلامیة، تهران
گورمن، فیل، (1389)، انگیزش و هیجان، دانژه، تهران
سانتراک، جان دبلیو.، (1388)، زمینه روان شناسی، رسا، تهران
سبحانی نیا، محمد، (1393)، قرآن، کتاب اخلاق‏، دارالحدیث، قم
شبر، عبدالله، (1410)، تفسیر القرآن الکریم، انتشارات دارالهجرة، قم
شجاعی، محمد ادق، (1391)، انگیزش و هیجان با نگرش به منابع اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم
____________، (1386)، نظریه نیازهای معنوی از دیدگاه اسلام و تناظر آن با سلسله مراتب نیازهای مازلو، مجله مطالعات اسلام و روانشناسی، شماره 1، فحه 87 الی 116
شریف الرضی، محمد بن حسین، (1414)، نهج البلاغة، هجرت، قم
شولتز و شولتز، دوان پی. و سیدنی الن، (1322)، نظریه های شخصیت، ویرایش، تهران
Taliaferro, Charles, (1998), Contemporary philosophy of religion, Blackwell publishers