تبیین وحیانی از اخلاق فضیلت به روایت قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گرایش اخلاق، دانشگاه معارف اسلامی

2 استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

اخلاق فضیلت یکی از مشهورترین نظریه‌های اخلاق هنجاری است که وجه تمایز اصلی­اش با نظریه­های فایده­گرا و وظیفه­گرا، تأکید بر فضیلت­ها و منش­های اخلاقی است. تاکنون تقریرهای مختلفی از اخلاق فضیلت ارائه شده که تقریر سعادت­گرا و تقریر فاعل­مبنا از جمله مهم­ترین آن­هاست. علی­رغم وجود بایدها، نبایدها و الزامات اخلاقی فراوان در قرآن که دال بر وظیفه­گرایی است و همچنین وجود برخی از تردیدها و مخالفت­­ها در استناد اخلاق فضیلت به قرآن، در این نوشتار با روش توصیفی­تحلیلی به تبیین سازگاری مهم­ترین شاخصه­های اخلاق فضیلت با اخلاق قرآنی و تقریر ویژه آن از اخلاق فضیلت پرداخته­ایم.
 اخلاق قرآنی، اخلاقی توحیدی، فضیلت­محور، سعادت­گرا و انگیزش­بنیاد است که در آن فضائل اخلاقی علاوه بر ارزش ذاتی، ابزاری برای نیل به سعادت حقیقی­اند که قرب به خداوند است. در تبیین ویژه قرآن از اخلاق فضیلت، محبت خدا به عنوان مهم­ترین مؤلفه انگیزشی و معیار جامع فضائل اخلاقی است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Revelational Explaining of the Virtue Ethics According to the Holy Qur'an

نویسندگان [English]

  • Vahid Dehghani Firouzabadi 1
  • Mehdi Alizade 2
1
2 .
چکیده [English]

اخلاق فضیلت یکی از مشهورترین نظریه‌های اخلاق هنجاری است که وجه تمایز اصلی‌اش با نظریه-های فایده‌گرا و وظیفه‌گرا، تأکید بر فضیلت‌ها و منش‌های اخلاقی است. تاکنون تقریرهای مختلفی از اخلاق فضیلت ارائه شده که تقریر سعادت‌گرا و تقریر فاعل-مبنا از جمله مهم‌ترین آن‌هاست. علی‌رغم وجود بایدها، نبایدها و الزامات اخلاقی فراوان در قرآن که دال بر وظیفه‌گرایی است و همچنین وجود برخی از تردیدها و مخالفت‌‌ها در استناد اخلاق فضیلت به قرآن، در این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی به تبیین سازگاری مهم‌ترین شاخصه‌های اخلاق فضیلت، با اخلاق قرآنی و تبیین تقریر ویژه آن از اخلاق فضیلت پرداخته‌ایم. اخلاق قرآنی، یک اخلاق فضیلت‌محورِ سعادت‌گرایِ انگیزش‌بنیاد توحیدی است که در آن فضائل اخلاقی علاوه بر ارزش ذاتی، ابزاری برای نیل به سعادت حقیقی‌اند که همان قرب به خداست. در تبیین ویژه قرآن از اخلاق فضیلت، محبت خداوند به عنوان مهم‌ترین مؤلفه انگیزشی و معیار جامع فضائل اخلاقی مطرح می‌شود.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Virtue ethics
  • Qur'anic virtue ethics
  • virtue
  • happiness

مراجع

  1. قرآن کریم
  2. ارسطو، (1394)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمدحسن لطفی، طرح نو، تهران
  3. اسلامی، حسن، (1387)، اخلاق فضیلت­مدار و نسبت آن با اخلاق اسلامی، پژوهشنامه اخلاق، سال اول، شماره 1، ص 1-22
  4. ____________، (1385)، حدیث فضائل و اخلاق فلسفی، علوم حدیث، سال یازدهم، شماره سوم،13-36
  5. بکر، لارنس سی، (1378)، ترجمه جمعی از مترجمان، تاریخ فلسفه اخلاق غرب،مؤسسه امام خمینی (ره)، قم
  6. پینکافس، ادموند، (1382) از مسأله محوری تا فضیلت گرایی، ترجمه سید رضا حسنی و مهدی علی پور، معارف،‏‫ قم
  7. جمعی از نویسندگان، (1389)، کتابشناخت اخلاق اسلامی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم
  8. جمعی از مؤلفان، (1382)، دایرة المعارف قرآن کریم‏، بوستان کتاب، قم
  9. جوادی آملی، عبدالله، (1378) تسنیم، تفسیر قرآن کریم، اسراء، قم
  10. _________________، (1379)، فطرت در قرآن، اسراء، قم
  11. _________________، (1383)، توحید در قرآن، اسراء، قم
  12. _________________، (1388)، تجلی ولایت، اسراء، قم
  13. حسینی رامندی، سیدعلی‌اکبر، (1398)، نظریه اخلاق هنجاری بر اساس قرآن کریم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم
  14. خزاعی، زهرا، (1389) اخلاق فضیلت، انتشارات حکمت، تهران
  15. خلیلی، مصطفی، (1391)، اخلاق توحیدى از دیدگاه علامه طباطبایى، اخلاق وحیانی، شماره اول، 125-145
  16. خمینى، روح الله، (1387)، شرح چهل حدیث، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (س)، قم
  17. ______________، (1392)، شرح حدیث جنود عقل و جهل‏، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (ره)، تهران‏
  18. دبیری، احمد، (1389)، فضیلت گرایی در اخلاق، معرفت اخلاقی، شماره اول، 5-25
  19. دهخدا، علی‌اکبر، (1341)، لغت‌نامه، زیر نظر دکتر محمد معین، دانشگاه تهران، تهران
  20. زگزبسکی، لیندا، (1397)، فضائل ذهن، تحقیقی در ماهیت فضیلت و مبانی اخلاقی معرفت، ترجمه امیرحسین خداپرست، نشرکرگدن، تهران
  21. راسل، برتراند، (۱۳۷۳)، تاریخ فلسفه غرب،ترجمه نجف دریابندری، پرواز‏‫‏‏،‫ چاپ ششم،تهران.
  22. سیدقریشی، ماریه، مصطفوی، زهرا، کوچنانی، قاسمعلی، (1389)، تبیین حد وسط در اخلاق ارسطویی، فصلنامه علمی پژوهشی اندیشه نوین دینی، سال ششم، شماره 20، 178-159
  23. _______، (1390) پاسخ به برخی از انتقادات وارد شده بر حد وسط در اخلاق فضیلت ارسطویی بر اساس تبیینی صحیح از این نظریه، فصلنامه علمی پژوهشی اندیشه نوین دینی، شماره 38، 1390، 136-117
  24. طباطبایی، محمد­حسین، (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم، قم
  25. صدر، سید موسی، (1391)، تئوری رستگاری در قرآن و روایات، نشریه پژوهش­های قرآنی، سال هجدهم، شماره 70، 36-53
  26. عالم زاده نوی، احمد، (1396)، راهبرد تربیت اخلاقی در قرآن، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم
  27. فیروزمهر، محمدمهدی، (1393)، تربیت اخلاقی با نگاهی قرآنی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم
  28. کاپلستون، ف‍ردری‍ک، (۱۳۹۲)، تاریخ فلسفه، ترجمه جلال الدین مجتبوی، ه‍ران‌‫، چاپ پنجم، سروش‏‫، تهران
  29. مصباح، محمدتقی، (1388)، اخلاق در قرآن، موسسه امام خمینی، قم
  30. محمودیان، حسین، (1396) بررسی تطبیقی نظام اخلاقی اسلام و یهودیت، با تأکید بر قرآن و عهد عتیق، خٌلٌق، چاپ اول، قم
  31. _______________، (1387)، نقد و بررسی مکاتب اخلاق، تحقیق احمد حسین شریفی، موسسه امام خمینی، قم
  32. معن، شیخ حسین، (1387)، ترجمه احمد ناظم، تربیت توحیدی و نقش آن در پی­ریزی شخصیت اسلامی،پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم
  33. مک اینتایر، (1393) در پی فضیلت، ترجمه حمید شهریاری، محمدعلی شمالی، سمت، چاپ دوم، تهران

 

  1. Ainley, Kirsten,(2017) Virtue Ethics, Originally published in Oxford Research Encyclopedia of International Studies, Oxford University Press and the International Studies Association. This version available at: http://eprints.lse.ac.uk/69534/
  2. Edward, Craig, (2005)The shorter routledge encyclopedia of philosophy, New York ,Routledge.
  3. Hooft, Stan van,( 2006) understanding virtue ethics, Acumen, Malta, Gutenberg Press.
  4. Hursthouse. R, (1998),Normative virtue Ethics" In How should one Live?, Oxford university press
  5.  ___________, (1999), On Virtue Ethics, oxford: oxford university.
  6. Porter, Jean, (1999) "Virtue Ethics",in: A companion to Philosophy of Riligion, Philip L.Guinn and charles Taliaferro; (eds) Blackwell publishing
  7. Slote, Michael,(2013)"Virtue Ethics", in Hugh LaFollette and Ingmar Persson, The Blackwell Guide to Ethical Theory, Blackwell Publishing
  8. ___________,(2001) morals from motives, Oxford University Press

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار