رویکرد اخلاق محور به تعاملات زناشویی ( تفاوت‌های نسلی در زنان متأهل)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه الزهرا (س) تهران

چکیده

این مطالعه با هدف توصیف جایگاه اخلاق در زندگی زناشویی از منظر زنان و علل تغییرات ارزشی رخ داده در این زمینه، انجام شده است. با توجه به پیامدهای تغییرات ارزشی در خانواده و اهمیت نقش زن در این نهاد بنیادین جامعه، پژوهش پیرامون این تغییرات، ضروری به نظر می رسد. این پژوهش با تبیین اخلاق و ارایۀ دسته بندی از آن، به گونه‌شناسی تعاملات زناشویی بر مبنای ماهیت اخلاقی تعاملات زوجین می پردازد. تغییرات ارزشی در تعاملات زناشویی و تفاوت‌های نسلی در این خصوص، با انجام یک پژوهش پیمایشی در مورد زنان متأهل ساکن شهر تهران نشان داده شده است. با توجه به نتایح به دست آمده، نقش ارزش‌های مدرن در تغییر ماهیت اخلاقی تعاملات زوجین مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان‌دهندۀ تغییرات ارزشی در تعاملات زناشویی زنان با توجه به میزان باور به اصول اخلاقی در تعامل با همسر است و در این زمینه، بین سه نسل از زنان متأهل، تفاوت بارزی وجود دارد. بدین معنا که نسل اول بیشتر و نسل سوم کمتر از دو نسل دیگر به این اصول توجه دارد. جامعۀ آماری پژوهش پیمایشی را زنان متأهل شهر تهران تشکیل می دهند که از میان آنان، 500 نفر به شیوۀ خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند و به پرسشنامۀ محقق ساخته پاسخ دادند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ethics - oriented Approach to Marital Interactions; Generational Differences among Married Women

نویسنده [English]

  • Ommolbanin chaboki
چکیده [English]

This study was performed to describe the ethics in marital life from the perspective of women and also the causes of value changes occurred in this sphere. Considering to the consequences of changes in family values and the key role of women in this fundamental institution of society, research on these changes seems necessary. This research explains about ethics and its types and then presents a typology of marital interactions based on ethical nature of couples' relations. Value changes in marital interactions and generational differences in this area are shown, by conducting a survey of married women in Tehran.The role of modern values in changing the ethical nature of spouses' interactions is discussed according to the results. The findings showed value changes in marital interactions due to the belief in moral principles in dealing with wife In other words, there are meaningful differences between 3 generations of married women in consideration to ethics in marital interactions; and first generation consider to ethics more than other generations, while third generation consider to ethics less than other generations. Statistical population of the survey research has been all married women in the city of Tehran. The sample society includes 500 women who were selected through multi-stage cluster sampling technique and responded to the researcher - made questionnaire.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women
  • Ethics
  • marital interactions
  • generational differences
قرآن کریم
لغت‌نامۀ دهخدا
آزاد ارمکی، تقی (1386)، جامعه‌شناسی خانواده ایرانی، سمت، تهران.
آشورى، داریوش (1376)، ما و مدرنیت، صراط، تهران. 
اعزازی، شهلا (1386)، جامعه شناسی خانواده با تأکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، تهران.
اگ برن و نیم کوف (1380)، زمینۀ جامعه‌شناسی، ترجمۀ امیرحسین آریان‌پور، گستره.، تهران.
اینگهارت، رونالد (1373)، تحول فرهنگی در جامعۀ پیشرفته صنعتی، ترجمۀ مریم وتر، کویر، تهران.
برگر، پیتر و دیگران (1387)، ذهن بی‌خانمان؛ نوسازی و آگاهی، ترجمه محمد ساوجی، نی، تهران.
بستان (نجفی)، حسین (1390)، جامعه‌شناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم.
جر، خلیل (1387)، فرهنگ لاروس عربی- فارسی، ترجمۀ حمید طبیبیان، امیر کبیر، تهران.
چابکی، ام‌‌البنین (1392الف)، «مطالعۀ بینِ‌نسلی رابطۀ نگرش به طلاق و کارکردهای خانواده در زنان شهر تهران»، دوفصلنامه  مطالعات زن و خانواده، بهار و تابستان، ش 1، ص 158- 185.
ــــــــ (1392ب)، «نقش اخلاق در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، دوفصلنامه اخلاق وحیانی، سال اول، تابستان، ش 4، ص 37-58.
ــــــــ (1393الف)، «حق و تکلیف در روابط خانوادگی از منظر قرآن»، مجموعۀ مقالات همایش «سلامت در پرتو قرآن»، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه تهران، 107-114.
ــــــــ (1393ب)، «نقش اخلاق مدارا در تأمین حقوق زن در خانواده»، مجموعۀ مقالات چهارمین همایش ملی اخلاق؛ اخلاق و آداب زندگی، دانشگاه زنجان، 140-155.
حجازى، محمدرضا (1391)، «اخلاق محبت در آرا و اندیشه‌‌هاى آیت االله جوادى آملى»، فصلنامه حکمت اسراء، سال پنجم، ش 1، ص 95-132.
رابینگتن، ارل و مارتین واینبرگ (1382)، رویکردهای نظری هفتگانه در بررسی مسائل اجتماعی، ترجمه رحمت الله صدیق سروستانی، انتشارات دانشگاه تهران.
زارعی،  مهدی (1392)، «مبانی و کارکردهای نفوذ ارزش‌‌های اخلاقی در حقوق خانواده»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران. 
 
 
 
 
ژکس (1362)، فلسفۀ اخلاق (حکمت عملی)، ترجمۀ ابوالقاسم پورحسینی، امیرکبیر، تهران.
سیدپورآذر، حسن (1393) ، «محبت‌ورزی در همزیستی اخلاقی از منظر قرآن کریم»، دوفصلنامه اخلاق وحیانی، ش 6، ص 5-24.
شریف عبدالعظیم، محمد (1389)، زن در اسلام، مسیحیت و یهودیت، ترجمۀ مهدی گلجان، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، هاجر.
طباطبایی، محمدحسین (بی‌تا)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، صدرا، تهران.
عباس‌زاده، عباس (1393)، «شریعت ضمانت اجرای اخلاق»، پژوهش‌نامۀ اخلاق، ش 24، ص 163-180.
غفاری، غلامرضا با همکاری عادل ابراهیمی لویه (1384‏)، جامعه‌شناسی تغییرات اجتماعی، ‏نشر آگه با همکاری انتشارات لویه، تهران.
فربد، محمدصادق (1388)، درآمدی بر خانواده و خویشاوندی؛ انسان شناسی خانواده و خویشاوندی، دانژه، تهران.
فهیمی، فاطمه (1390)، زن و حقوق مالی؛ مطالعۀ تطبیقی در حقوق اسلام، ایران و کنوانسیون رفع تبعیض از زنان، با مقدمۀ حجت الاسلام والمسلمین دکتر وحدتی شبیری، خرسندی، تهران.
قراملکی، احد فرامرز (1382)، درآمدی بر اخلاق حرفه‌‌ای، مجنون، تهران.
گیدنز، آنتونی (1380)، پیامدهای مدرنیت، ترجمۀ محسن ثلاثی، مرکز، تهران.
مدنی، جمال‌الدین (1377)، مبانی و کلیات علم حقوق، چاپ پنجم، پایدار، تهران.
مشیرزاده، حمیرا (1381)، درآمدی نظری بر جنبش‌های اجتماعی، تهران: پژوهشکدۀ امام خمینی ره و انقلاب اسلامی.
مصباح یزدی، محمدتقى (1370)، فلسفۀ اخلاق، اطلاعات، تهران.
مطهرى، مرتضى (۱۳۶۲)، تعلیم وتربیت در اسلام، الزهرا، تهران.
32 .مهدوی کنی، صدیقه  (1392)، «اصول حاکم بر روابط اعضای خانواده در نظام معرفتی اسلام»، فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، ش 58، ص 5-32.
واترز، مالکوم (1381)، جامعۀ سنتی، جامعۀ مدرن، ترجمۀ منصور انصاری، نقش جهان، تهران.
وود، جیمز و هوارد شرمن (1372)، دیدگاه‌های نوین جامعه‌شناسی؛ دیدگاه‌های کلاسیک و رادیکال، ترجمه و تلخیص: مصطفی ازکیا، کیهان، تهران.
ویلیامز، برنارد (1383)، فلسفۀ اخلاق، ترجمه و تعلیقات: زهرا جلالی، معارف، قم.
Annas, Julia. "Ethics and Morality".  In: Encyclopedia of Ethics, ed. by: Lawerence Becker and Charlotte Becker. London and New York: Routledge, 2nd ed.  Pp. 485-487 (2001).
Call, Vaughn RA, and Heaton, Tim B. "Religious Influence on Marital Stability". Journal for scientific study of religion,  No. 36 : 382-392, (1997).
Chibucos, Thomas R. & Leite, Randall W. Reading in Family Theory, London and Thousand Oaks: sage Publications. (2005).
Emerson, Michael, O. "Through Tinted Glasses: Religion, World Views and Attitudes Toward Legalized Abortion". Journal for Scientific Study of Religion, No. 35 : 41-55, (1996).
Haralambos Michael  Holborn, Martin, & Heald, Robin, M Sociology: Themes and Perspectives. New Delhi, India, oxford university press, (1997).
Mackinnon, Barbara Ethics Theory and Contemporary Issues. Stanford: Wadsworth. (1998).
Poortman, Anne. Rigt "Women’s Work and Divorce Matter of Anticipation? A Research Note". European Sociological Review, 21(3): 301- 309, (2005).
Schuman, Howard & Scott, Jacqueline  “Generations and Collective Memories”. American Sociological Review, 54 (3), 359- 381,  (1989).                                   
Smelser, Smelser, Neil J. "Processes of social change". In: N. J. Smelser (Ed), Sociology; An Introduction, 709- 62, New York: Wiley, (1973).