معنای بایدهای اخلاقی از منظر حکیم متأله آیةالله جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای فلسفه و کلام دانشگاه علامه طباطبایی

2 استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

تبیین آرای فلسفی آیةالله جوادی آملی در مسائل معناشناختی می‌تواند مقدمه‌ای برای دفاع عقلانی از اخلاق جاودان و واقع‌گرای اسلام در هرعصری باشد. در این مقاله نظریه ایشان در خصوص معنای «الزامات اخلاقی» و جایگاه این نظریه در میان نظریه‌‌های معناشناسی فرااخلاق مورد بررسی قرار می گیرد.

در این نظریه، «باید های اخلاقی» اعتباری، انشایی و تعریف‌پذیر می باشند و معنای آنها «ضرورت بالغیر» است. در این تعریف، نه از مفاهیم اخلاقی دیگر استفاده می‌ شود، و نه از مفاهیم تجربی، از این رو، این نظریه «تعریف‌‌گرا» و «طبیعت‌‌گرایی عام» به حساب می آید، نه «طبیعت‌گرایی خاص». این نظریه مانند نظریه‌-های الهیاتی مفهوم «باید اخلاقی» را بر اساس امر و نهی الهی تعریف نمی‌کند، تا جزو نظریه‌های «فراطبیعت-گرایی الهیاتی» باشد. اما در این نظریه چون از مفاهیم معقولات ثانی فلسفی-ضرورت بالغیر- برای تعریف «باید اخلاقی» استفاده می‌شود، از دسته نظریه‌های «فراطبیعت‌گرایی فلسفی» می‌باشد. از نگاه معرفت شناسانه نیز، در نظریه آیةالله جوادی آملی گزاره‌های حاوی «بایدهای اخلاقی» گزاره‌هایی انشایی هستند نه اخباری، بنابراین، شناختی از واقعیت اخلاقی در خارج به ما نمی‌دهند، و «غیرتوصیفی» می‌باشند، ولی چون مبتنی بر مصالح و مفاسد واقعی، اعتبار شده‌اند، اعتباری محض نیستند، از این رو، نظریه ای «واقع‌گرا» است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Meaning of moral do's form Javadi-Amoli's point of view

نویسندگان [English]

  • Mohammad hasan Amjadi 1
  • abdollah nasri 2
1 PhD student in Philosophy of Allameh Tabataba'i University
2 Master Philosophy of Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

Explanation of philosophical theories of Professor Javadi Amoli in Semantic problems can be an introduction for rational defence of Realistic and eternal morality of Islam. In this view, we don’t use other moral or empiricism concepts for defining moral concepts. Thus, this theory categorize in the definism and

general naturalism, not in the specific naturalism. But this theory doesn’t define moral obligation concept based on divine commands and prohibitions like theological theories do, neither count as theological meta naturalism, it categorizes as philosophical meta naturalism theories, because it uses philosophical secondary intelligible or in other word necessity through other to define moral obligation. Also In terms of epistemology, in the theory of Professor Javadi Amoli concepts like moral obligation are conventional concepts and their statements includes Enshaei proposition not Ekhbari one, means they don’t give us any cognition about moral reality from abroad. So according to epistemology of moral obligation and statements including them, this theory is a noncognitive theory, but because conention of those concepts and Enshaei of those statements including them are based on the real benefits and corruptions, so they are not pure conventional and aren’t based on tastes and personal or plural emotions. Thus, this theory in terms of ontologically, is considered as reality moral obligations. However reality of this theory doesn’t mean that moral obligations have foreign instead, but it means that they are based on true and real beliefs which have been proven with logic in the theoretical philosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Javadi Amoli
  • moral obligation
  • conventional obligation
  • true obligation
  • necessity through other
  • semantic and cognitivist
  • realist
  1. احمدی، حسین(1396). باید اخلاقی از دیدگاه اندیشمندان معاصر اسلامی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  2. آملی لاریجانی، صادق(1394). فلسفه علم اصول (ج 5). قم: مدرسه علمیه ولی عصر(عج).
  3. سروش، عبدالکریم(1360). یادنامه استاد شهید مطهری. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
  4. شریفی، احمدحسین(1395). خوب چیست؟ بد کدام است؟، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  5. جوادی آملی، عبدالله(1388). مبادی اخلاق در قرآن. قم: اسراء.
  6. _________(1398). رحیق مختوم (ج 16). حمید پارسانیا، قم: اسراء.
  7. جوادی محسن(1375). مسأله باید و هست. قم: سازمان تبلیغات اسلامی.
  8. طباطبایی، سیدمحمدحسین(1363). نهایة الحکمة تعلیقه محمدتقی مصباح یزدی، تهران: الزّهراء.98. _________(1371). انسان از آغاز تا انجام، صادق لاریجانی. تهران: الزّهراء.
  9. _________(بی‎تا). اصول فلسفه و روش رئالیسم، مرتضی مطهری. تهران: شرکت افست.

11._________(1362). رسائل سبعة. قم: بنیاد علمی و فکری استاد علامه سید محمدحسین طباطبایی.

  1. مصباح یزدی، محمدتقی(1394). فلسفه اخلاق. قم: مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  2. ________(1366). آموزش فلسفه (ج 1). قم: سازمان تبلیغات اسلامی.
  3. ________(1384). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، قم: مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  4. مطهری، مرتضی(1378). مجموعه آثار استاد شهید مطهری (ج 13) تهران: صدرا.
  5. المظفر، محمدرضا(1408ق). المنطق. قم: منشورات مکتبة بصیرتی.
  6. نصری، عبدالله(1393). در جستجوی حکمت. تهران: نیلوفر.
  7. آملی لاریجانی، صادق(1374). «موضوع فلسفه اخلاق و حیطه آن»، مؤسسه تحقیقاتی و تعلیماتی امام صادق7، شماره 11 و 13، ص48.