نقش خیال در زیست اخلاقی از منظرعرفان اسلامی با تأکید بر دیدگاه ابن عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی دانشگاه باقرالعلوم (ع)

2 استاد گروه فلسفه دانشگاه باقرالعلوم (ع)

چکیده

زیست اخلاقی همواره دغدغۀ اصلی ادیان و اندیشمندان بوده و عقل و وهم به عنوان دو رکن لازم برای تحقق زیست اخلاقی مطرح بوده‎اند؛ حال آنکه اصولا این دو بدون استعانت از عنصر خیال اثر بخش نخواهند بود. در اندیشۀ عرفان اسلامی خیال یکی از ارکان تشکیل دهندۀ نظام هستی (خیال منفصل) و نهاد انسان (خیال متصل) بوده است. مسألۀ این تحقیق این است که از منظر عرفان اسلامی، به‌ویژه اندیشه‎های ابن عربی میان عالم خیال و حقائق اخلاقی چه نسبتی برقرار است و قوۀ خیال چه نقشی در زیست اخلاقی دارد؟ این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از داده‎های کتابخانه‎ای نشان می‎دهد که سالک با تکیه بر توانمندی‎های قوۀ خیال می‎تواند با صور نورانی موجود در خیال منفصل مرتبط گشته و با تهذیب خیال از خواطر شیطانی و نفسانی به مشاهدۀ معانی اخلاقی متمثل شده در عالم مثال بپردازد که نتیجۀ آن ایجاد انگیزه، شور، رغبت و اراده مستمر در جهت اخلاقی زیستن و تحصیل اخلاق توحیدی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

role of imagination in moral bio-ethics in Islamic mysticism with emphasis on Ibn Arabi's view

نویسندگان [English]

  • Mostafa Mokhtari 1
  • MohamadMahdi Gorjian 2
1 PhD student in Islamic Philosophy, Baqir al-Olum University, Qom.
2 Professor of Philosophy, Baqir al-Olum University, Qom.
چکیده [English]

Bioethics has always been a major concern of theistic religions and thinkers. Reason and illusion have been considered as two necessary elements for the realization of bio-ethics; However, these two will not be effective without the use of the element of imagination. In the thought of Islamic mysticism, imagination has been one of the pillars of the system of existence (separate imagination) and the human institution (connected imagination).

From the point of view of Islamic mysticism, especially Ibn Arabi's thoughts, what is the relationship between the world of imagination and moral truths, and what is the role of imagination in moral biology, is an issue that has been addressed in this research.The result of this research, which is descriptive and analytical method and using library data, shows that the seeker, relying on the abilities of imagination, can be related to the luminous forms in separate imagination and by refining the imagination from evil and sensual thoughts. To observe the moral meanings represented in the world of example, the result of which is to create motivation, passion, desire and continuous will in order to live morally and study monotheistic morality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Connected imagination
  • disconnected imagination
  • ethical biology
  • Monotheistic ethics
  • Ibn Arabi
  1. قرآن کریم.
  2. احمد بن فارس (1404)، مقاییس اللغه، انتشارات مکتب الإعلام الإسلامی، قم.
  3. ابن عربی، محیی الدین (بی‎تا)، فتوحات مکیه، انتشارات دار الصادر، بیروت.
  4. ـــــــــــــــــــ (1947م)، فصوص الحکم، انتشارات دار احیاء الکتب العربیه، قاهره.
  5. منسوب به ابن عربی (1422)، مجموعه رسائل (تهذیب الأخلاق)، انتشارات دار المحجة البیضاء، بیروت.
  6. انصاری، خواجه عبدالله (1417)، منازل السائرین، انتشارات دار العلم، تهران.
  7. آشتیانی، سید جلال (1370)، شرح مقدمه قیصری، انتشارات امیر کبیر، تهران.
  8. آملی، سید حیدر (1382)، أنوار الحقیقة و أطوار الطریقة و أسرار الشریعة، انتشارات نور علی نور، قم.
  9. اهل سرمدی، نفیسه و حکمت، نصرالله (1392)، «نگاهی به تفاوت خیال و تخیّل در فتوحات مکیه ابن عربی»، حکمت و فلسفه، شماره 33، ص 7-22.
  10. جوادی آملی، عبدالله (1389)، تسنیم، انتشارات اسراء، قم.
  11. ـــــــــــــــــ (1385 الف)، تسنیم، انتشارات اسراء، قم.
  12. ـــــــــــــــــ (1385ب)، تفسیر موضوعی قرآن کریم (مراحل اخلاق در قرآن)، انتشارات اسراء، قم.
  13. خمینی، روح الله (1386)، شرح چهل حدیث، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، تهران.
  14. طباطبائی، محمد‎حسین(1371)، المیزان فی تفسیر القرآن، انتشارات اسماعیلیان، قم.
  15. کاشانی، عبدالرزاق(1422)، تفسیر ابن عربی (تأویلات عبد الرزاق)، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
  16. ـــــــــــــــ (1426)، اصطلاحات الصوفیه، دار الکتب العلمیه، بیروت.
  17. ـــــــــــــــ (1385)، شرح منازل السائرین، انتشارات بیدار، قم.
  18. ـــــــــــــــ (1380)، مجموعة رسائل و مصنفات، انتشارات مکتوب، تهران.
  19. ـــــــــــــــ (1370)، شرح فصوص الحکم، انتشارات بیدار، قم.
  20. فیض کاشانی، محسن(1423)، الحقائق فی محاسن الأخلاق، انتشارات دارالکتاب الإسلامی، قم.
  21. ـــــــــــــــ (1417)، المحجة البیضاء فی تهذیب الأحیاء، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، قم.
  22. قیصری، داود (1375)، شرح فصوص الحکم، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، تهران.
  23. کلینی، محمد بن یعقوب (1429)، الکافی، انتشارات دارالحدیث، قم.
  24. مطهری، مرتضی (1377)، مجموعه آثار، انتشارات صدرا، تهران.