بررسی وابستگی روان‌شناختی اخلاق به دین با روش تجربی مطالعه موردی در همدان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدرسی معارف، گرایش اخلاق، دانشگاه باقرالعلوم(ع)

2 استاد گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

دین و اخلاق دو حوزه تأثیرگذار بر جوامع انسانی است. فیلسوفان اخلاق، چهار گونه رابطه و وابستگی اخلاق و دین را مطرح کرده‌اند: وابستگی معناشناختی، وابستگی وجود شناختی، وابستگی معرفت‌شناختی و وابستگی روان‌شناختی. هدف از این پژوهش نوع چهارم ارتباط است؛ پس‌‌‌‌‌‌‌‌ پرسش ما این است که آیا دین و باورهای دینی می توانند محرکی قوی برای زیست اخلاقی به شمار آیند؟
روش این مقاله برای رسیدن به پاسخ واقعی استفاده از تحقیق آماری و میدانی است؛ لذا ما تعدادی از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه‌های آزاد و فرهنگیان شهر همدان را گروه نمونه پژوهش خود قرار دادیم؛ تمامی آزمودنی‌ها را با دوآزمون «جهت‌گیری مذهبی بر اساس دین اسلام» و پرسشنامه «بنیان‌‌های اخلاقی هایت وگراهام» بررسی کردیم و نتایج آزمون پس از نمره‌گذاری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها نشان داد که بین نگرش مذهبی و دین‌داری با انگیزه‌های اخلاقی رابطه‌ مستقیمی وجود دارد: یعنی هرچه باور و اعتقاد شخص عمیق‌‌‌تر شده، باور مذهبی او به ایمان تبدیل گشته و شخص از مرحله شناختی و نظری دین به مرحله عملی ودینداری وارد آید، انگیزه‌های اخلاقی او نیز بیشتر شده و شخص زیست اخلاقی آشکارتری خواهد داشت. لذا نتیجه تحقیق بیانگر این مهم است که مذهب درونی شده و دین‌داری برای اخلاقی زیستن نقش بسزایی ایفا می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the psychological dependence of ethics on religion in a student population

نویسندگان [English]

  • Ali Nosrati 1
  • Massoud Azarbayjani 2
1 PhD student, Baqir al-Olum University.
2 Professor, Department of Psychology and Educational Sciences, Research Institute of Hawzeh and University.
چکیده [English]

Purpose: the religion and morality (ethics), both have been and will be influential on human societies. what has the has engaged the scientists for a long time in this regard, is how the religion and morality relate and dependency to each other. to answer the above question, it is worth noting that the ethical philosophers have proposed four types of relationship and dependency on the ethics and religion as follows: semantical dependency; ontological dependence; epistemological Dependence; psychological dependence.
The purpose of this research is the above fourth type, i.e. the study of psychological (motivational) relationship between religion and ethics.
Method: all subjects were examined with two tests as, well as a religious orientation based on the Islamic religion in the Azerbaijan and on the basis of the Hyatt and Graham Ethics Foundation Questionnaire. the results of the test, after scoring, were analyzed by SPSS software and Pearson and Spearman correlation coefficient tests.
findings: The results showed that there is a direct relationship between the religious attitude moral motives, that is, any amount of belief in a person becomes deeper, as much as his religious belief to convert to the faith, and the person from the cognitive and theoretical stage of religion will enter into a practical and ethical process, he will obtain a greater moral motivation and the person will find a clearer ethics existence.
Conclusion: the internalized religion and religiosity play an important role in the ethical life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethics؛ religion
  • psychological؛ psychological dependence
  1. قرآن کریم.
  2. آذربایجانی، مسعود (1393)، مقیاس سنجش دین‌داری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ قم
  3. افلاطون (1384)، دوره آثار افلاطون، محمد حسن لطفی، خوارزمی، تهران
  4. اکبریان، رضا (1392)، ماهیت تربیت اخلاقی از نظرفردی یا جمعی بودن از دیدگاه علامه طباطبایی، پژوهش در مسائل تعلیم وتربیت اسلامی، بهار، 21، 18، 18-23
  5. اکبریان، سیدمحمد (1397)، شکاف معرفت وعمل ازمنظر آیات، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم
  6. السون، میتو اچ، هرگنهان، بی آر، جولیوجی، رامبرز ، (1385)، مقدمه ای برنظریات یادگیری، ترجمه علی اکبر سیف، دوران ، تهران
  7. ‌پویا، اعظم (1390)، مجموعه مقالات معنای زندگی، ادیان، قم
  8. جوادی آملی، عبدالله (1392)، دین‌شناسی؛ چاپ هفتم؛ نشر اسراء؛ قم
  9. دانش، جواد،(1392)، دین واخلاق، پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی، قم
  10. دباغ، سروش (1392)، درس گفتارهایی در فلسفه اخلاق، صراط، تهران
  11. دهقان، رحیم (، 1399)، بررسی تطبیقی ابعاد انگیزش اخلاقی در اندیشه علامه طباطبایی وفینیس، نقدونظر، 25، 4، 104- 127
  12. خزایی، زهرا (، 1393)، باوردینی، انگیزش والزام اخلاقی، الهیات تطبیقی، 12، 85- 98
  13. زگزبسکی، لیندا (، 1398)، فضایل ذهن، خداپرست، امیرحسین، نشرکرگدن، تهران
  14. طباطبایی، محمدحسین (، 1372)، المیزان فی تفسیر القرآن، دارالکتب الاسلامیه، تهران
  15. فنایی، ابوالقاسم (، 1392)، دین در ترازوی اخلاق، موسسه فرهنگی صراط، تهران‌‌.
  16. عالمی، محمد (، 1389)، رابطه دین واخلاق، بوستان کتاب، قم
  17. عسگری، حسن (، 1435)، تفسیر منسوب به امام حسن عسگری (ع)، عتبه العباسیه المقدسه، کربلا
  18. مرادی، حسن (، 1394)، دیدگاه علامه طباطبایی درباره عینیت ارزش ها وحریت در انگیزش اخلاقی بر اساس توحید اطلاقی، اخلاق وحیانی، سال سوم، شماره دوم، 46
  19. یگر، ورنر (1393)، پایدیا، محمد‌حسن‌لطفی،، خوارزمی، تهران، ج‌2.