نقش حقوق جزای اسلامی در تعلیم و تربیت ارزش‌های اخلاقی اسلام در جامعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموختۀ حوزۀ علمیه و کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی.

چکیده

کم‌توجهی به پیوند‌های حقوق جزای اسلامی با اخلاق اسلامی در مبنا، هدف، مضمون و سازوکارهای اجرایی، تضعیف ابعاد اخلاقی حقوق جزای اسلامی و نیز با تشکیک در عقلانیت و کارآمدی حقوق جزای اسلامی، درخواست حذف یا تغییر برخی از جرم‌انگاری‌ها و کیفرگذاری‌ها را موجب گردیده است. با استفاده از روش تحقیق تحلیلی ـ توصیفی و گردآوری اطلاعات با روش کتابخانه‌ای، در صدد تبیین یکی از خطوط اصلی این پیوند یعنی نقش حقوق جزای اسلامی در تعلیم و تربیت ارزش‌های اخلاقی اسلام هستیم؛ که ضمن تبیین جنبه‌هایی از عقلانیت و کارآمدی حقوق جزای اسلامی، ظرفیت‌ها و توانایی‌های اخلاقی آن را فعال‌تر خواهد نمود. بدین ترتیب، جرم‌انگاری‌ها و کیفرگذاری‌ها در حقوق جزای اسلامی، از سویی با ترسیم مرزهای ارزشی و اخلاقی جامعه، موجب اطلاع‌رسانی و تعلیم ارزش‌های اخلاقی حداقلی اسلامی‌‌اند؛ و از سوی دیگر با آسیب‌رسانی به ناقضان ارزش‌های بنیادین اخلاقی، موجب تربیت ارزشی فرد و جامعه‌اند. علاوه بر این، وضع و اِعمال مجازات‌های اسلامی، این پیام را انتقال می‌دهد که هر چه رفتارها، به اَعمال ممنوع نزدیک‌تر و شبیه‌تر باشند، درجۀ قُبح و غیراخلاقی بودن آن‌ها بیش‌تر است؛ اگرچه به درجۀ ممنوعیت جزایی نرسیده باشد. این امر، تاثیر جرم‌انگاری‌ها و کیفر‌گذاری‌های اسلامی در تعلیم ارزش‌های اخلاقی را مضاعف می‌کند.    

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Islamic Criminal Law in Cultivating Islamic Moral Values in the Society

نویسنده [English]

  • Hassan Shojaaii
چکیده [English]

Inattention to the bonds between the Islamic criminal law and Islamic ethics in principles, purpose, contents and administrative mechanisms, the attenuation of various ethical aspects of Islamic criminal law and also casting doubts on the rationality and efficiency of the Islamic criminal law, have all resulted in a call for exclusion or alteration of some impeachments and penalizations. By employing an analytic-descriptive research method and library-research data collection methods, the present research aims at explaining one of the principle bonds between Islamic criminal law and Islamic ethics, i.e. the role of Islamic criminal law in cultivating Islamic moral values in the society. It is hoped that through this study, some aspects with regard to the rationality and efficiency of the Islamic criminal law be explicated and its ethical capacities and capabilities be further activated. It must be noted that impeachments and penalizations in Islamic criminal law serve, one the one hand, the purpose of informing and teaching the people the basic and minimal Islamic moral values by drawing the boundary lines of moral values in the society, and training individuals and hence the whole society based on the values by hurting the offenders of the basic moral values on the other. Furthermore, the legislation and administration of Islamic penalties convey the message that the more a behavior approximates and resembles the prohibited actions, the higher its degree of nastiness and immorality will be, though it might not have reached a prohibited criminal degree. This will in turn lead to an increased effect of Islamic impeachments and penalizations in teaching moral values.    

کلیدواژه‌ها [English]

  • slamic criminal law
  • Islamic ethics
  • Ethical teaching
  • Ethical training
##جعفری تبریزی، محمدتقی (1380)، رسائل فقهی، تهران، انتشارات تهذیب، چاپ اول. ##
ــــــــ ، (1385)، اخلاق و مذهب، تهران، مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری، چاپ سوم. ##
ــــــــ ، (1359)، فلسفه و هدف زندگی، تهران، صدرا. ##
جوادی آملی، عبدالله (1372)، انسان در اسلام، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجاء. ##
ــــــــ ، (1383)، توحید در قرآن، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ اول. ##
ــــــــ ، (1375)، فلسفۀ حقوق بشر، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ چهارم. ##
شجاعی، حسن (1390)، فلسفۀ مجازات‌های بدنی در اسلام، با راهنمایی ناصر قربان‌نیا و مشاورۀ ابراهیم شمس، رشتۀ حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه مفید. ##
شیروانی، علی (1379)، اخلاق اسلامی و مبانی نظری آن، قم، دارالفکر، چاپ اول. ##
طباطبایی، محمدحسین (1387)، روابط اجتماعی در اسلام، ترجمۀ محمدجواد حجتی کرمانی، قم، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ اول. ##
ــــــــ ، (1363)، توحید در المیزان، گزینش شمس‌الدین ربیعی، تهران، انتشارات نورفاطمه. ##
ــــــــ ، (1369)، انسان از آغاز تا انجام، ترجمۀ صادق لاریجانی آملی، تهران، انتشارات الزهراء. ##
علی‌دوست‌، ابوالقاسم (بی‌تا)، فقه و مقاصد شریعت،‌ مجله فقه اهل بیت:­، شماره 41. ##
قاری سیدفاطمی، سیدمحمد (1388)، حقوق بشر در جهان معاصر، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، چاپ اول. ##
قربان‌نیا، ناصر (1377)، فلسفۀ مجازات، فصلنامه نقد و نظر، تابستان و پاییز، شماره 15 و 16. ##
مارتینژ، رنه (1385)، تاریخ حقوق کیفری اروپا، ترجمۀ محمدرضا گودرزی، تهران، انتشارات مجد، چاپ دوم. ##
متقی هندی (1979)، کنز العمال، بیروت، مؤسسة الرسالة. ##
نیشابوری، مسلم بن حجاج (1407)، صحیح مسلم، بیروت، مؤسسه عزالدین، چاپ اول. ##
مصباح یزدی، محمدتقی (1380)، اخلاق در قرآن، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، چاپ هشتم. ##
ــــــــ ، (1373)، توحید در نظام عقیدتی و نظام ارزشی اسلام، قم، انتشارات شفق. ##
ــــــــ ، (1378)، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، چاپ اول. ##
ــــــــ ، (1388)، خودشناسی برای خودسازی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، چاپ پانزدهم. ##
ــــــــ ، (1380)، معارف قرآن (خداشناسی، کیهان‌شناسی، انسان‌شناسی)، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، چاپ سوم. ##
ــــــــ ، (1379)، حقوق و سیاست در قرآن، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، چاپ دوم. ##
مطهری، مرتضی (1/1376)، انسان کامل، تهران، انتشارات صدرا، چاپ 17. ##
ــــــــ ، (1382)، جامعه و تاریخ، تهران، انتشارات صدرا، چاپ شانزدهم. ##
ــــــــ ، (2/1376)، علل گرایش به مادی‌گری (مجموعه آثار)، تهران، انتشارات صدرا، چاپ هفتم. ##
منتسکیو (1362)، روح القوانین، علی‌اکبر مهتدی، تهران، انتشارات جاویدان. ##
میرمحمد صادقی، حسین (1385)، جرایم علیه اموال و مالکیت، تهران، انتشارات میزان، چاپ چهاردهم. ##
واسطی، عبدالحمید (1386)، نگرش سیستمی به دین، مشهد، مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام نور، چاپ اول. ##
واعظی، احمد (1388)، نقد و بررسی نظریه‌های عدالت، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، چاپ اول. ##
نوبهار، رحیم (1380)، به سوی مجازات‌های هر چه انسانی‌تر، منتشر شده در مجموعه مقالات همایش بین‌المللی حقوق بشر و گفت‌وگوی تمدن‌ها (اردیبهشت 1380)، قم، دانشگاه مفید. ##
نوری، میرزاحسین (1408)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، مؤسسه آل البیت:، چاپ اول. ##
هامپتن، جین (1384)، نظریۀ تعلیم اخلاقی مجازات، فقه و حقوق، ترجمۀ حمید محبوبی، تابستان، شماره 5. ##
هاینریش یشک، هانس (1378)، تشابهات و تفاوت‌های حقوق جزایی اسلامی و غربی، ترجمۀ حسن رضایی، مجله دانشگاه امام صادق7، بهار، ش 9. ##