«گزارش و تحلیل دیدگاه آیت الله جوادی آملی در باره نسبی گرایی اخلاقی»

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه اخلاق دانشگاه قم.

2 استاد دانشگاه قم

چکیده

اطلاق و نسبیت اخلاق از مباحث مهم در حوزه فلسفه در طول تاریخ این رشته است. برخی مقهور یافته‌هایی همچون تفاوت فرهنگ‌ها، جوامع، آداب و رسوم و حتی سلایق فردی شده و با نفی هرگونه عام‌گرایی و اطلاق در حوزه قواعد و احکام اخلاقی، به سوی نسبی‌گرایی متمایل شده‌اند. در مقابل، گروهی نسبیت را نه تنها خلاف یافته‌های عقلی دانسته‌اند، اعتقاد به آن را به ضرر افراد و مصالح عام اجتماعی می‌دانند. فیلسوفان مسلمان با تکیه بر اعتقادات دینی و دریافت‌های عقلی، احکام اخلاقی را کاشف از واقع می‌دانند و منکر جعلی بودن این اصول هستند. آیت الله جوادی آملی، مفسر حکمت متعالیه و فیلسوف اسلامی، با توجه به علم بشری و نحوه تحصیل آن و نیز کلیت و جاودانگی اصول و احکام اخلاقی، هرگونه نسبیت در اخلاق ـ بلکه در شناخت انسانی ـ را نفی کرده‌اند و با ارجاع امکان شناخت احکام اخلاقی به تجربه بشری، علمی بودن و برهان‌پذیری اصول اخلاقی را اثبات کرده‌اند. این مقاله با ذکر مؤلفه‌های اصلی نسبی‌گرایی اخلاقی، دلایل این حکیم متأله را در نقد این مؤلفه‌ها تشریح می‌کند و با توجه به مبنای واقعی بودن اصول و احکام اخلاقی، مستندات ایشان بر اطلاق و کلیت این اصول را تبیین خواهد کرد.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Report and Analysis on Ayatullah Jawadi Amuli’s Viewpoint about the Ethical Relativism

نویسندگان [English]

  • Mustafa Salatin 1
  • Muhsen Jawadi 2
چکیده [English]

Ascription and moral relativism are of important issues throughout the history of philosophy. Some people impressed by the findings of cultural differences; societies; customs; And even personal tastes, with rejecting every kind of generalism and ascription in the scope of ethics’ rules, have inclined toward relativism. On the other hand, some people consider relativism unlike the intellectual findings and believe in it to the detriment of individuals and general interest of the society. Relying on religious beliefs and intellectual comprehensions, Muslim philosophers believe that ethics’ rules originate from reality and they don’t believe in relativism. Grand Ayatullah Jawadi Amuli, commentator of exalted theosophy and Islamic philosopher, with respect to human knowledge and the methods to obtain it, and totality and immortality of moral principles and precepts, has rejected any kind of moral relativism or even relativism in anthropology, and He has proven being scientific and discursive of moral principles referring to human experience on recognizing moral precepts. This paper tries to describe the Exalted Theosophist’s reasoning on criticizing the fundamental components of moral relativism, and also His arguments on Ascription and Totality demonstrate the true basis of moral principles and precepts.    

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethical Relativism
  • Epistemic relativism
  • Moral Reality
  • Reality and Moral Worth
  • Ethics
##1. جوادی آملی، عبدالله، (1377)، دین‌شناسی، قم: نشر اسراء، چاپ دوم. ##
2. ــــــــــ ، (1384)، فطرت در قرآن، محقق: محمدرضا مصطفی پور، قم: نشر اسراء، چاپ سوم. ##
3. ــــــــــ ، (1386)، شریعت در آینه معرفت، محقق: حمید پارسانیا، قم: نشر اسراء، چاپ پنجم. ##
4. ــــــــــ ، (1386)، مراحل اخلاق در قرآن، محقق: علی اسلامی، قم: نشر اسراء، چاپ هفتم.  ##
5. ــــــــــ ، (1387)، مبادی اخلاق در قرآن، محقق: حسین شفیعی، قم: نشر اسراء، چاپ ششم. ##
6. ــــــــــ ، (1388)، تسنیم، ج 12، محقق: محمدحسین الهی‌زاده، قم: نشر اسراء، چاپ سوم. ##
7. ــــــــــ ، (1389)، تسنیم، ج 10، محقق: سعید بندعلی، قم: نشر اسراء، چاپ سوم. ##
8. ــــــــــ ، (1389)، فلسفه حقوق بشر، قم: نشر اسراء، چاپ ششم. ##
9. ــــــــــ ، (1388)، تسنیم، ج 1، محقق: علی اسلامی، قم: نشر اسراء، چاپ هشتم. ##
10. جوادی، محسن، (۱۳۷۵)، مسأله باید و هست، قم: دفتر تبلیغات اسلامی. ##
11. شمالی، محمدعلی، (1388)، «نسبیت اخلاقی: نماها و مبناها»، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی، سال یازدهم، شماره دوم. ##
12. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، (1382) الشواهد الربوبیة، محقق: سیدمصطفی محقق داماد، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی، چاپ اول. ##
13. ــــــــــ ، (1384)، اسفار، ترجمه: محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی، چاپ سوم. ##
14. طباطبایی، محمد حسین، (بی‌تا)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، قم: دفتر انتشارات اسلامی. ##
15. فرانکنا، ویلیام کِی. (1376)، فلسفه اخلاق، ترجمه هادی صادقی، قم: مؤسسه فرهنگی طه. ##
16. لگنهاوزن، محمد، «اخلاق و پیوند آن با دین»، نقد و نظر، سال چهارم، شماره 14و13. ##
17. مصباح یزدی، محمدتقی، (1380)، فلسفه اخلاق، تحقیق و نگارش: احمدحسین شریفی، تهران: انتشارات بین‌الملل. ##
18. مصباح، مجتبی‌، (1383)، بنیاد اخلاق، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی 6. ##
19. Baghramian, Maria,(2004), The Problems of Philosophy, Relativism, ed. Tim Crane and Jonathan Wolff , London  and  New York. ##
20. Diogenes‌ laerttius,(1955), Lives of Eminent philosophers, ii, loeb Classical Library Cambridge, MASS. Harvard University press. ##
21. Hume, ِDavid, (1739), A treatise of Human Nature, London: John Noon. ##
22. Levy, Neil, (2002), Moral Relativism: A ShortIntroduction, England: Oneworld. ##
23. Pojman, Louis P, and James Fieser (2006), Discovering Right and wrong, U.S.A: Wadsworth Publishing Company, 7nd edition. ##
24. Snare, Francis, (1992), The nature of moral thinking, London and New York, Routledge, First published. ##
25. Sturgeon, Nicholas L.(2010), Relativism, in John Skorupski (ed), The Routledge Companion to Ethics##
26. ‌Swoyer, Chris, (2003), Relativism, Stanford Encyclopedia of Philosophy. ##