مدل مفهومی معنای زندگی براساس آیات قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

2 استادیار پژوهشگاه بین المللی الصطفی العالمیه

3 کارشناسی ارشد رشته روانشناسی موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت قم

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تبیین مدل مفهومی معنای زندگی براساس آیات قرآن کریم و بررسی میزان روایی آن بود. برای این منظور، مفاهیم و گزاره‌های مرتبط با معنای زندگی با استفاده از دو راهبرد "جست و جوی واژگانی" و "متن خوانی باز" از قرآن کریم گردآوری و با استفاده از روش تحلیل کیفی محتوای متون دینی (شجاعی، 1399الف) مورد بررسی قرار گرفت. سپس برای حصول اطمینان از تطابق آن‌ها با محتوای متون دینی از یک‌سو و کاربرد آن در حوزه روان‌شناسی از سوی دیگر، اعتبار یافته‌ها با استفاده از ارزیابی نظرات متخصصان به‌وسیله 8 کارشناس با محاسبه شاخص روایی محتوا (CVI) و نسبت روایی محتوا (CVR) مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی گزاره های قرآنی، هفت مولفه به دست آمد که شامل: خدا به عنوان مبدأ و مقصد هستی، هدفمندی خلقت، مسیر زندگی یگانه، ناپایداری زندگی دنیا، آسیب پذیری زندگی دنیا، گریز ناپذیری مرگ و زندگی جاودانه آخرت بود. سپس مدل مفهومی معنای زندگی براساس آیات قرآن استخراج گردید. براساس مدل مفهومی، این جهان دارای مبدأ و مقصدی است و همه موجودات تکوینا به سمت مقصد در‌ حرکتند. هدف نهایی زندگی، رسیدن به زندگی سعادتمند اخروی است و راه رسیدن به این هدف، مسیر یگانه و صراط مستقیم است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The conceptual model of the meaning of life based on the verses of the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • mohammad hasan hoseini 1
  • mohammad shdegh shojaei 2
  • abdollah rahimi 3
1 Student of the field and university research institute
2 Evaluator of the publication
3 the academic institute for ethics and education
چکیده [English]

The purpose of this research was to explain the conceptual model of the meaning of life based on the verses of the Holy Quran and to check its validity. For this purpose, the concepts and propositions related to the meaning of life were collected from the Holy Quran by using two strategies of "lexical search" and "open reading" and using the method of qualitative analysis of the content of religious texts (Shuja'i, 2019). Was investigated. Then, to ensure their compatibility with the content of religious texts on the one hand and its application in the field of psychology on the other hand, the validity of the findings using the evaluation of experts' opinions by 8 experts by calculating the content validity index (CVI) and the content validity ratio (CVR) of the case It was investigated. After examining the Qur'anic propositions, seven components were obtained, which included: God as the origin and destination of existence, purposefulness of creation, the only way of life, the instability of this world's life, the vulnerability of this world's life, the inevitability of death and the eternal life of the hereafter. Then, the conceptual model of the meaning of life was extracted based on the Quranic verses. According to the conceptual model, this world has an origin and a destination, and all living beings are moving towards the destination. The ultimate goal of life is to reach a happy life in the afterlife, and the way to reach this goal is the only and straight path.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The meaning of life
  • the purpose of life
  • God
  • death
  • the afterlife

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن بابویه، محمدبن علی، (1362)، الخصال، قم: جامعه مدرسین.
  3. ابوالمعالی، خدیجه و فاطمه سادات آل یاسین (۱۳۹۵)، «بررسی معنای زندگی از دیدگاه امام علی و مقایسۀ آن با دیدگاه ویکتور فرانکل»، علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، س۴، ش۶، ص۸۵-۱۰۵.
  4. احمدی، سمیه و دیگران (۱۳۹۵)، «نوجوانی و تحول معنا: مقایسه منابع و ابعاد معنوی زندگی در دختران و پسران نوجوان»، مطالعات روانشناسی بالینی، س۶، ش۲۳، ص۱۴۹-۱۷۷.
  5. بیات، محمدرضا، (1390)، دین و معنای زندگی در فلسفه تحلیلی، تهران: دانشگاه ادیان و مذاهب.
  6. حسینی شاهرودی، مرتضی و دیگران (۱۳۹۳)، «بررسی رابطه خدا و آفرینش و معنای زندگی با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی»، اندیشه دینی دانشگاه شیراز، س۱۴، ش۳، ص۴۹-۷۲.
  7. حیدری، زهره، محمدرضا سالاری فر و فاطمه شاطریان (۱۳۹۸)، «ساخت، اعتباریابی و رواسازی آزمون معنای زندگی براساس منابع اسلامی»، اسلام و روانشناسی، س۱۳، ش۲۵، ص۷-۲۵.
  8. دیانی، محمود (۱۳۹۰)، «معنای زندگی از منظر سید محمد حسین طباطبایی»، دانشگاه قم، س۱۲، ش۴، ص۲۳-۳۹.
  9. شایانفر، شهناز و الهه قلعه (۱۳۹۸)، «مؤلفه‎های مابعدالطبیعی معنی زندگی به روایت اروین یالوم»، پژوهشهای هستی شناختی، س۸، ش۱۵، ص۶۷-۹۳.
  10. شجاعی، محمد صادق (1399)، «روش تحلیل کیفی محتوای متون دینی: مبانی نظری و مراحل اجرا»، مطالعات اسلام و روان شناسی، س 14، ش 27، ص73-41.
  11. شجاعی، محمد صادق، محمد غروی و مسعود جان‌بزرگی (۱۳۹۱)، «معنای زندگی در نهج البلاغه»، مطالعات اسلام و روان‌شناسی، س۶، ش۱۱، ص۳۷-۵۷.
  12. شرفی، محمدرضا (1388)، «فلسفه معنای زندگی از منظر اسلام»، روانشناسی و علوم تربیتی، س۳، ش۳۹، ص143-170.
  13. صمیمی، عادله؛ شهیدی، شهریار؛ پناغی، لیلی؛ باقریان، فاطمه؛ دهقانی، محسن (۱۳۹۹)، «معنای زندگی چیست و تکوین آن چگونه است؟ یک مطالعه کیفی بر روی دانشجویان ایرانی»، روانشناسی کاربردی، س۱۴، ش۳، ص۱۷۳-۱۹۹.
  14. عجمین، محمد، ابوالقاسم بشیری و رحیم ناروئی نصرتی (۱۳۹۵)، «ارتباط معنا و سبک زندگی در گستره قرآن کریم و نقد دیدگاه ویکتور فرانکل»، پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده، س۵، ش۹، ص۹-۲۹.
  15. غزالی، محمد بن محمد (بی تا)، إحیاء علوم الدین، بیروت، دار الکتاب العربی.
  16. جان‎بزرگی، مسعود؛ غروی، سید محمد(1395)، نظریه‎های نوین روان‎درمانگری و مشاوره؛ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  17. جان‎بزرگی، مسعود(1398)، درمان چند بعدی معنوی یک رویکرد خداسو، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  18. مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳)، بحار الأنوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  19. یالوم، اروین (۱۳۹۲)، اگزیستانسیال رواندرمانی، ترجمه سپیده حبیب، تهران: نی.
  20. Grouden, M. E. & Jose, P. E. (2015). Do sources of meaning differentially predict search for meaning, presence of meaning, and wellbeing? International Journal of Wellbeing, 5(1), 33-52.
  21. MacKence, M. J. & Baumeister, R. F. (2014). Meaning in life: natures, needs, and myths. In A. Batthyany & P. Russo-Netzer (Eds), Meaning in positive and Existential psychology (pp. 3-22). New York: Springer
  22. Yee Ho, M., Cheung, F. M. & Cheung, S. F. (2010). The role of meaning in life and optimism in promoting well-being. Personality and individual differences, 48, 658 – 663.
  23. Mascaro, N., & Rosen, D. (2008). Assessment of existential meaning and its longitudinal relations with depressive symptoms. Journal of Social & Clinical Psychology, 27, 576-599.
  24. Frankl, W. V. (1973), the doctor and the soul, New York.
  25. Maslow, A. H. (1971), the farther researchs of human nature, New York: Viking press.
  26. Baumeister, R. (1991), How Storise Make Sense of personal experience: motives that shape autobiographical narratives personality and social psychology bulletin, v: 20, p: 676-690.
  27. Yalom, Y. D. (1980), existential psychotherapy. New York: basic books.
  28. Shultz, K. S.; Whitney, D. J.; Zickar, M. J. (2014). Measurement Theory in Action, Case Studies and Exercises, New York: Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار