عوامل رشد اخلاقی کودکان در بافت خانواده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

تربیت کودکان به‌نحوی‌که علاوه‌بر جامعه‌پذیری، به رشد و تعالی برسند، از دل‌مشغولی‌های والدین است. دراین‌بین، رشد اخلاقی اهمیت ویژه‌ای دارد. مطالعات روان‌شناختی رشد اخلاقی، بخش مهمی از مبانی تربیت اخلاقی است. این نوشتار با مروری بر یافته‌های روان‌شناسی اخلاق و با روش اسنادی، عوامل رشد اخلاقی کودکان را در خانواده شناسایی و معرفی می‌کند. حوزۀ تأثیر این عوامل، اخلاق اجتماعی است. این نوشتار به خانواده‌های هسته‌ای، شامل والدین و فرزندان می‌پردازد، نه خانوادۀ گسترده و خانواده‌های خاص، مانند تک‌والدی و تک‌فرزندی؛ ازاین‌رو قلمروی این نوشتار، شناسایی عواملِ مناسبات دوسویۀ والد ـ فرزند و خواهر ـ برادر است. این نوشتار جزء مطالعات مروری است و فرضیه ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Factors of Children Moral Development in Family

نویسنده [English]

  • hassan boosaliki
Assistant professor at Islamic Sciences and Culture Academy
چکیده [English]

It is a concern of parents to bring up their children in such a way that, in addition to socialization, they reach growth and excellence. Meanwhile, moral development is an important matter. Psychological studies of moral development are an important part of the moral education basics. Reviewing the findings of moral psychology, with a documentary methodology, this paper will identify and define factors of children's moral development in the family. The sphere of influence of these factors is social morality. Here we’ll deal with nuclear families, including parents and children, not large families or specific kinds of families, such as single-parent families. Hence, the scope of this study is to identify the factors of two-way relationships between parent-child and siblings. This article is part of a review study and has no hypothesis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moral Development
  • factors of moral development
  • Family
  • parenting
  • peers
  • siblings
  • child development
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، انتشارات جامعه مدرسین، قم.
اربلی، علی ابن عیسی (1381 قکشف الغمة عن معرفة الائمة، بنی هاشم، تبریز.
باقری، خسرو (1377)، مبانی شیوه‌های تربیت اخلاقی،‌ سازمان تبلیغات اسلامی، تهران.
پیاژه، ژان (1379)، قضاوت‌های اخلاقی کودکان، ترجمه محمد علی امیری، نی، تهران.
تمیمی آمدی، عبد الواحد ابن محمد (1410ق)، غرر الحکم و درر الکلم، دار الکتب الاسلامی، قم.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409 ق)، وسائل الشیعة، مؤسسه آل البیت، قم.
دان، جودی (1389)، «رشد اخلاقی در اوایل کودکی و تعاملات اجتماعی در خانواده»، ترجمه محمد رضا جهانگیرزاده، در کتاب راهنمای رشد اخلاقی، ویراسته ملانی کیلن و جودیث اسمتانا، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم.
رایکمن، ریچارد (1387)، نظریه‌های شخصیت، ترجمه مهرداد فیروزبخت، ارسباران، تهران.
ریچلز، جیمز (1392)، عناصر فلسفه اخلاق، ترجمه محمود فتحعلی و علیرضا آل بویه، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم.
شولتز، دوان و شولتز، سیدنی اِلِن (1388)، نظریه‌های شخصیت، ترجمه یحیی سید محمدی، ویرایش، تهران.
علیزاده، مهدی (1390)، «اخلاق چیست؟: تحلیلی فرااخلاقی از مفهوم حیث اخلاقی»، پژوهش‌های اخلاقی، ش3، ص 99-124.
فیض کاشانی، مولا محسن (1409 ه.ق)، الحقایق، دار الکتب الاسلامی، قم.
کارلو، گوستاو (1389)، «اخلاقیات مبتنی بر نوع‌دوستی و توجه به دیگران»، ترجمه سید رحیم راستی‌تبار، در کتاب راهنمای رشد اخلاقی، ویراسته ملانی کیلن و جودیث اسمتانا، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم.
کازینسکی، لیون و ناوارا،‌ جفری اس. (1389)، «منابع تغییر و نوآوری درنظریات مربوط به اجتماعی کردن، درونی‌سازی و فرهنگ‌پذیری»، ترجمه علیرضا شیخ شعاعی، در کتاب راهنمای رشد اخلاقی، ویراسته ملانی کیلن و جودیث اسمتانا، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم.
کریم‌زاده، صادق (1389)، «سازوکارهای روان‌شناختی فرایند درونی‌سازی ارزش‌های اخلاقی»، روان‌شناسی و دین،سال سوم، شماره دوم، تابستان، ص 5 ـ 28.
کریمی، عبد العظیم، مراحل شکل‌گیری اخلاق در کودک، عابد، 1388، تهران.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407 ق)، الکافی، دار الکتب الاسلامیة، تهران.
گروزک، یوئان ای. (1389)، «رشد رفتار اخلاقی و وجدان از دیدگاه جامعه‌پذیری»، ‌علیرضا شیخ‌شعاعی، در کتاب راهنمای رشد اخلاقی، ویراسته ملانی کیلن و جودیث اسمتانا، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم.
مجلسی، محمدباقر ابن محمدتقی (1403 ق)، بحار الانوار، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
محمدی tate Children’s Moral Development", Journal of Moral Education, vol.27, pp.371-391.
Haidt, Jonathan (2001), "The emotional dog and its rational tail: A social intuitionist approach to moral judgment", Psychological Review, Vol.108, pp. 814-834.
Hoffman, M.L. (2007), Empathy and moral development: Implications for caring and justice, Cambridge University Press, New York.
Hogan, Robert & Emler, Nicholas (1995), "Personality and Moral Development", in William M. kurtines and Jacob L. Gewirtz (eds.), Moral development: an introduction, Allyn & Bacon.
Kohlberg, L. & Hersh, Richard H. (1977), "moral development: a review of the theory", Theory and Practice, Vol.16, No.2, moral development, pp. 53-59.
Kohlberg, L. (1971), “From is to ought: How to commit the naturalistic fallacy and get away with it in the study of moral development", in T. Mischel (Ed.), Cognitive development and epistemology (pp. 151-235), Academic Press, New York.
Kurtines, William M. and Gewirtz, Jacob L. (eds.) (1995), Moral development: an introduction, Allyn & Bacon.
Reber, S. & Reber A. (2001), Dictionary of psychology, Penguin Books, Loری‌شهری، محمد (1388)، حکمت‌نامه کودک، دار الحدیث، قم.
نوری، حسین بن محمدتقی (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، مؤسسه آل البیت علیهم السلام‏، قم.
هولمز، رابرت ال. (1385)، مبانی فلسفه اخلاق، ترجمه مسعود علیا،‌ ققنوس، تهران.
Berkowitz, Marvin W. and Grych, John H. (1998), "Fostering Goodness: Teaching Parents to Facili
ndon.
Schulman, Michael (2002), "How We Become Moral: The Sources of Moral Motivation", in C. R. Snayder & Ahane J. Lopez (Eds.) Handbook of Positive Psychology, pp.499-512.
Smetana,Judith G. (1999), "The Role of Parents in Moral Development: A Social Domain Analysis", Journal of Moral Education, vol.28, pp.311-321.  
Turiel, Elliot (2008), "The Development of Morality", in William Damon & Richard M. Lerner (eds.), Child and Adolescent Development; An Advanced Course, pp. 473-510.