بایسته‌های اخلاقی فیلترینگ و پالایش محتوا در فضای مجازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته فلسفه اخلاق دانشگاه قم

2 استادیار پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی (سمت).

چکیده

از منظر اخلاقی، مهم‌ترین هدف پالایش محتوا یا فیلترینگ پیشگیری از نقض اخلاق در فضای مجازی است؛ ولی تحقق چنین هدفی مستلزم آن است که همۀ مرتبطان با فیلترینگ با تکالیف خود آشنا باشند و برای عمل به آن‌ها تلاش کنند. تا این وظایف و دشواری‌های آن‌ها شناسایی نشود، نمی‌توان انتظار داشت فیلترینگ هم در خدمت اخلاق باشد و هم اخلاقی اِعمال شود. این مقاله افزون‌بر معرفی مهم‌ترین وظایف شهروندان و نهادهای حاکمیتی دربارۀ فیلترینگ، دشواری‌های آن را تحلیل می‌کند و برای کاهش آن‌ها راهکارهایی می‌دهد. وظایفی چون اطلاع‌رسانی، نظارت، دور نزدن فیلترینگ، همدلی و همراهی کاربران و نهادها و رازداری و امانت‌داری، و دشواری‌هایی چون خطای انسانی و فنی، تعارض وظایف اخلاقی و ضعف انگیزه را معرفی می‌کنیم. برای تبیین هرچه‌بهتر، وظایف را به مشترک و اختصاصی تقسیم کرده‌ایم. مبحث دیگر مقاله، تعریف وظیفۀ اخلاقی، اهمیت آن و مبانی و منشأ الزام وظیفۀ خلاقی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Moral Necessities of Content Filtering and Refinement in Cyberspace

نویسندگان [English]

  • Hosein ali rahmati 1
  • Hamid shahriari 2
1 Ph.D. Candidate in Moral Philosophy, Qom University, Qom, Iran
2 Professor of Philosophy
چکیده [English]

Ethically, the most important purpose of content filtering and refinement in cyberspace is to prevent the violation of moral principles. Achieving this purpose, however, requires that all practitioners of filtering be aware of their duties and responsibilities and do their best to realize them. But until these duties are not recognized and specified, it would be an absurd expectation that filtering serve the moral purposes and be implemented in a moral way. In this paper, the most important responsibilities of citizens and public authorities for filtering are introduced, the related challenges are analyzed, and some strategies are presented for decreasing them. Responsibilities include information-giving, supervision, avoidance of bypassing the filtering, companionship between users and related administrations, privacy and trust, and challenges include technical and human mistakes, the conflict between moral responsibilities, and weakness of motivation. For the convenience and clarification of the discussion, responsibilities are divided into two general categories of shared and dedicated ones. There are other related discussions in this paper like the definition of moral duty, its importance, and the source and foundation of commitment to moral duty. The methodology of the paper is analytical and it is for practical applications, and besides its philosophical analysis it uses the moral teachings of Islam. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Filtering
  • Content Refinement
  • Moral Duty
  • IT Ethics
  • Islamic ethics
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه، ترجمۀ سیدجعفر شهیدی.
ابراهیمی، یاسر و زهرا نیستانی (1392)، منشورهای اخلاقی در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات، دانشگاه قم و دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی، قم.
اترک، حسین (1378)، «وظایف اخلاقی در دیدگاه دیوید راس»، آینۀ معرفت، س 6، ش17، ص121-147.
اخوان بهابادی، مهدی (1391) «خبرنگاران اولویت نخست برای دریافت وی‌پی‌ان قانونی»، روزنامه بهار، 17 بهمن 1391.
بوسلیکی، حسن (1391)، تعارض اخلاقی و دانش اصول فقه: بازخوانی ظرفیت های اصول فقه در حل تعارضات اخلاقی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم.
تمیمی آمدی، عبدالواحدبن‌محمد (1366)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، مصحح: مصطفی درایتی، مکتب الاعلام الاسلامی، قم.
دیلمی، حسن‌بن‌ابی‌الحسن (1412ق)، ارشاد القلوب، شریف رضی، قم.
رضوانی، علی (1392)، «شاخص های تقدیم اهم بر مهم در تزاحم‌های اخلاقی»، معرفت اخلاقی، س4، ش1، ص 5 – 18.
رفیعی محمدی، ناصر (1386)، «پژوهشی در بیت المال»، فصلنامه فرهنگ جهاد، س12، ش47، ص 114 – 138.
شریفی، عنایت‌الله (1390)، «منشأ الزام در مفاهیم و گزاره‌های اخلاقی»، پژوهش‌نامه اخلاق، س4، ش11، ص 105 – 128.
شهریاری، حمید (1395)، «فضای مجازی، شبکه های اجتماعی و حاکمیت»، رهاورد نور، س15، ش56(73)، ص 2 – 9.
طجری، علی‌بهرام و احمدحسین شریفی (1394)، «نقش قاعده اهم و مهم در حل تزاحمات اخلاق امنیتی»، معرفت اخلاقی، س6، ش18، ص 21 – 42.
کلینی، محمدبن‌یعقوب (1365)، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
مجلسی، محمدباقر (1404)، بحارالانوار، موسسه الوفاء، بیروت.
محدث نوری، حسین‌بن‌محمدتقی (1408)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، آل البیت لاحیاءالتراث، قم.
مک‌نیون، دان (1395)، اخلاق خلاق: درآمدی بر اخلاق نظری و عملی، ترجمه ادیب فروتن، ققنوس، تهران.
هوگلی، آ. (1394)، «تزاحم تکالیف»، ترجمۀ احمد رجبی، در فرهنگنامه تاریخی مفاهیم فلسفه، جلد سوم: فلسفه اخلاق، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران موسسه فرهنگی ـ پژوهشی نوارغنون، تهران.
Deibert, Ronald and others (eds.)(2008), Access Denied: The Practice and Policy of Global Internet Filtering, ed. by Ronald Deibert and others, MIT Press.
Cicero, Marcus Tullius (1928), De Officiis, With an English Translation by Walter Miller, London: William Heineman Ltd.
Mellema, Gregory F.(2005), Ethics, ed. by: John K. Roth, USA: Salem Press.
“Recommendation CM/Rec (2008) 6 of the Committee of Ministers to member stateson measures to promote the respect for freedom of expression and information with regard to Internet filters”
https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectID=09000016805d3bc4.(visited: 3 August 2017).
Stratton-Lake, Philip (2000), Kant, Duty and Moral Worth, London and New York: Routledge.
Tzafestas, Spyros G. (2015), Roboethics: A Navigating Overview, New York: Springer.
Wainwright, William (2005), Morality and Religion, UK: Ashgate.
Wallach, Wendell; Allen, Colin (2009), Moral Machines: Teaching Robots Right from Wrong, New York: Oxford University Press.
آقامیری، سیدمحمدرضا، «هر ماه چند سایت فیلتر می‌شود؟»، (سایت انتخاب، 27 فروردین 1392، کد مطلب: 106392)، [دسترسی 12 آذر 1395].
<http://www.entekhab.ir >
اخوان بهابادی، مهدی، «عضویت در شبکه‌های اجتماعی جرم نیست، اما دور ‌زدن فیلترینگ جرم است!»، (سایت انتخاب، ۲۷ تیر ۱۳۹۲،‌ کد خبر: ۱۲۱۳۲۲)، [دسترسی 25 دی 1395].
<http://entekhab.ir/fa >
«چگونگی ثبت نام برای دریافت VPN قانونی»، (سایت انتخاب، 12 بهمن 1391، کد مطلب: 94175)، [دسترسی 2 اردیبهشت 1394].
<http://entekhab.ir>
«فیلترینگ و نظارت بر اینترنت در کشورهای جهان»، (سایت پیوندها، آخرین بازنگری: نامشخص)، [دسترسی  27 اردیبهشت 1396].
«فهرست مصادیق محتوای مجرمانه»، (سایت پلیس فتا، آخرین بازنگری: نامشخص)، [دسترسی  27 بهمن 1395].
<https://www.cyberpolice.ir/page/2551>
«فیلترینگ هوشمند اینترنت»، )سایت ویکی پدیا، آخرین بازنگری: 10 فوریه 2017) ، [دسترسی 27 بهمن 1395].
<https://fa.wikipedia.org >
«وزیر اطلاعات: به تمام صفحات اینترنت اشراف داریم»، )سایت عصر ایران، ۱۷ بهمن ۱۳۹۵،‌ کد خبر: ۵۲۱۹۴۹(، [دسترسی 27 بهمن 1395].
<http://www.asriran.com >