تحلیل ملالت بر اساس حکمت متعالیه(چیستی،چرایی،ارزش اخلاقی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشکاه شاهد

2 استادیار گروه فلسفه دانشگاه شاهد/تهران/ایران

چکیده

حس ملالت را می‌توان ویژگی فراگیر جوامع مدرن و ریشه‌ی بسیاری از تحولات مثبت یا منفی در انسان دانست. هدف ما این است که بر اساس مبانی حکمت متعالیه، حس ملالت را تحلیل نماییم. ملالت چیست؟ چرا ایجاد می‌شود؟ و در مواجه با آن‌چه باید کرد؟ روش کار این بود که ابتدا ملالت و علت ایجاد آن را بر اساس این مبانی توصیف و تحلیل نماییم و سپس بر اساس همان مبانی، اخلاق مواجه با آن را بیان نماییم. نتیجه تحقیق این است که اگر عمل ارادی را دارای سه رکن مهم یعنی تصور مقصود، تصدیق به فایده آن و شوق و اراده برای رسیدن به آن بدانیم، آنگاه ضعف یا عدم شوق و اراده را می‌توان تعریف ملالت دانست. عدم تصور صحیح مقصود و عدم تصدیق به فایده آن را می‌توان دو دلیل برای ایجاد ملالت دانست. اولی می‌تواند ناشی از دید محدود ما در مرتبه حسی و خیالیِ هستی باشد و دومی می‌تواند ناشی از عدم تطبیق آن مقصود با مراتب عمیق‌ترِ نفس ما باشد. رنج ناشی از ملالت، در ابتدا، موجب روی‌گردانی انسان از یک ظهور به ظهوری دیگر در یک‌مرتبه و سرگردانی و پوچی می‌شود؛ اما با داشتن دید تشکیکی به هستی و انسان می‌تواند موجب روی‌گرادنی از مرتبه پایین‌تر وجود و سایه‌های ماهوی و هم‌سطح آن و ایجاد حرکت اشتدادی انسان به سوی مرتبه بالاتر شود.بنابراین باید ملالت را نشانه عدم رسیدن به مقصود یعنی جامعیت بین وحدت و کثرت دانست و در پی رفع آن بر آمد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Philosophical analysis of the concept of boredom based on transcendent wisdom (What, why, moral value)

نویسندگان [English]

  • zahra soltanieh 1
  • hassan moradi 2
1 shahed university
2 Shahed university/Tehran/Iran
چکیده [English]

Boredom can be seen as a pervasive feature of modern societies and the root of many positive or negative developments in humans. Our goal is to analyze the sense of boredom based on the principles of Transcendent theosophy . The result of the research is that if we consider free action to have three important pillars, i.e. conceptualizing the aim, assenting its benefit, and appetite and will to achieve it, then weakness or lack of appetite and will can be considered as the definition of boredom and the lack of correct conception of the action or lack of assenting its benefit can be considered as a reason for boredom.Failure to correctly imagine the purpose and failure to acknowledge its usefulness can be seen as two reasons for creating boredom. The first one can be caused by our limited vision in the sensory and imaginary level of existence, and the second one can be caused by the lack of compatibility of that purpose with the deeper levels of our ego.
The suffering caused by boredom, in the beginning, causes a person to turn from one epiphany to another at once and wander and become empty; But having a graded view of existence and man can cause turning away from the lower level of existence and its essential shadows and the level of it, and creating a intensifying movement of man towards a higher level.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Boredom
  • transcendent theosophy
  • Mulla Sadra.ego.free action
  1. ابن سینا، حسین بن عبدالله(1360)، مجموعه رسائل (رساله تحفه)، ترجمه ضیاء الدین دری، انتشارات مرکزی، تهران.
  2. ــــــــــــــــــــــــــ (1362)، الهیات شفا، تحقیق و مقدمه ابراهیم مدکور، نشر مکتبة آیت الله مرعشی نجفی، قم.
  3. ــــــــــــــــــــــــــ (1386)، شرح نمط هفتم اشارات، شارح احمد بهشتی، انتشارات بوستان کتاب، قم.
  4. ابن شعبه حرانى، حسن بن على‏(1382)، تحف العقول، ترجمه احمد جنتی، انتشارات امیرکبیر، تهران.
  5. ابن قرچغای خان، علی قلی(1377)، احیاء حکمت، ترجمه فاطمه فنا، انتشارات احیاء کتاب: تهران.
  6. اسونسن، لارس(1994)، فلسفه ملال، ترجمه افشین خاکباز(1399)، انتشارات فرهنگ نشر نو، تهران.
  7. حسن زاده آملی، حسن (1429)، شرح العیون فى شرح العیون، چاپ سوم، انتشارات بوستان کتاب، قم.
  8. خوارزمی، تاج الدین حسین(1379)، شرح فصوص الحکم(خوارزمی/آملی)، مصحح حسن حسن زاده آملی، انتشارات بوستان کتاب، قم.
  9. خوانساری، آقا جمال(1366)، شرح آقا جمال خوانساری بر غرر الحکم و درر الکلم، مصحح جلال الدین حسینى ارموى محدث، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
  10. سهروردی، شهاب‌الدین(1372)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالی، تهران.
  11. شریف الرضی، محمدبن حسین(1388)، نهج البلاغه، ترجمه حسین انصاریان، انتشارات دارالعرفان، قم.
  12. عبودیت، عبدالرسول (1392)، نظام حکمت صدرایی، انتشارات سمت، تهران.
  13. غزالی، ابوحامد محمد (1383)، کیمیای سعادت، مصحح محسن خدیو جو، انتشارات علمی فرهنگی، تهران.
  14. ــــــــــــــــــــــــ (بی‎تا)، احیاء علوم الدین، تحقیق حافظ عراقی و عبد الرحیم بن حسین، انتشارات دار الکتب العربی، بیروت.
  15. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی(1372)، راه روشن، ترجمه محمدصادق عارف، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد.
  16. طباطبایی، سید محمد حسین (1362)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج8، درالکتب العلمیه، تهران.
  17. ــــــــــــــــــــــــــ (1417)، الرسائل التوحیدیه، موسسه النشر الاسلامی، قم.
  18. ــــــــــــــــــــــــــ (1362)، المیزان فی تفسیر القرآن، دار الکتب الاسلامیه، تهران.
  19. مستملی بخاری، اسمعیل(1363)، شرح التعرف لمذهب التصوف، مصحح محمد روشن، نشر اساطیر، تهران.
  20. مطهری، مرتضی(1376)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، انتشارات صدرا، تهران.
  21. ملاصدرا (۱۳۶۳)، مفاتیح الغیب، چاپ اوّل، انتشارات مؤسسه تحقیقات فرهنگی، تهران.
  22. ملاصدرا، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تصحیح و تعلیق سیدجلال الدین آشتیانی، چاپ اول (1346)، انتشارات دانشگاه مشهد، مشهد، چاپ دوم(1360)، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
  23. ملاصدرا(1354)، مبدأ ومعاد، انتشارات انجمن حکمت وفلسفه ایران، تهران.
  24. ملاصدرا (1981م)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، چ 2، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم.
  25. مولوی (1373)، مثنوی مولوی، مصحح توفیق سبحانی، انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، تهران.
  1. Barbalet, J. M. (1999). Boredom and social meaning. The British journal of sociology, 50(4), 631-646.
  2. Bench, S. W., & Lench, H. C. (2013). On the function of boredom. Behavioral sciences, 3(3), 459-472.
  3. Dalle Pezze, B., & Salzani, C. (Eds.). (2009). Essays on boredom and modernity (Vol. 31). Rodopi.
  4. Eastwood, J. D., Frischen, A., Fenske, M. J., & Smilek, D. (2012). The unengaged mind: Defining boredom in terms of attention. Perspectives on Psychological Science, 7(5), 482-495.
  5. Elpidorou, A. (2014). The bright side of boredom. Frontiers in psychology, 5, 1245.
  6. Elpidorou, A. (2018). The good of boredom. Philosophical Psychology, 31(3), 323-351.
  7. Geiwitz, P. J. (1966). Structure of boredom. Journal of personality and social psychology, 3(5), 592.
  8. Mikulas, W. L., & Vodanovich, S. J. (1993). The essence of boredom. The Psychological Record, 43(1), 3.
  9. Musharbash, Y. (2007). Boredom, time, and modernity: An example from Aboriginal Australia. American Anthropologist, 109(2), 307-317.
  10. Nisbet, R. (1983). Prejudices: A Philosophical Dictionary. Harvard University Press.
  11. O'Brien, W. (2014). Boredom. Analysis, 74(2), 236-244.
  12. Pessoa, F. (2002). The book of disquiet. Penguin UK