بررسی تطبیقی الهیات عملی در اسلام و مسیحیت با تکیه بر اندیشه‌های آیت الله جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار مرکز معارف اسلامی. دانشگاه صنعتی شریف

چکیده

ادیان الهی به دنبال راهنمایی پیروان خود،جهت تعالی زندگی دنیوی و اخروی و دست‌یافتن آنان به حیاتی ارزشمند و کارآمد می‌باشند.در سنت مسیحیت،الهیات عملی در پی مواجهه با مسائل روزمره زندگی آدمیان با رویکرد الهیاتی است تا از این رهگذر به الهیات تحول‌آفرین دست یابد.از سوی دیگر اسلام با توجه به ویژگی‌های خاص خود،همواره در ابعاد اجتماعی،سیاسی،فرهنگی،اقتصادی و...توصیه‌ها و دستورالعمل‌هایی داشته‌است؛اما این ظهور اجتماعی دین، دچار فراز و نشیب‌هایی در طول تاریخ شده است.هدف از این نوشتار مقایسه الهیات عملی در مسیحیت و اسلام با تکیه بر اندیشه‌های آیت‌الله جوادی آملی است.روش تحقیق، توصیفی–تحلیلی است. در میان آثار آیت‌الله جوادی آملی می‌توان گفت که کتاب مفاتیح‌الحیات به بهترین نحو ممکن نماینده الهیات عملی اسلامی است؛چراکه اولاً این کتاب آیینه حق‌محوری در تدبیر نظام اجتماعی با سه عنصر جهان‌دانی، جهان‌داری و جهان‌آرایی است؛ثانیاً موضوعات مورد بحث در این کتاب به نحویی است که از یک‌سو اشاره به معضلات زندگی بشر معاصر دارد و از سوی دیگر به تمامی شبکه زندگی انسان توسعه یافته است و شامل تبیین و تحلیل چگونگی تعامل انسان با خود،با همنوعان،با نظام سیاسی-اجتماعی حاکم،با حیوانات و در نهایت با محیط زیست می‌باشد.با بازخوانی کتاب مفاتیح‌الحیات از منظر الهیات عملی می‌توان به الهیاتی تحول‌آفرین دست یافت که قدرت تولید راهبرد، برنامه، فرآیند و حتی محصول را دارد.یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مولفه‌های الهیات عملی اسلامی از منظر آیت‌الله جوادی آملی، ابتناء بر زندگی توحیدی، جهان‌شمولی و جاودانگی، مشاهده حیات همه مراتب موجودات و در نهایت هماهنگی میان عقل و نقل در الهیات عملی اسلامی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

بررسی تطبیقی الهیات عملی در مسیحیت و اسلام با تکیه بر اندیشه‌های آیت الله جوادی آملی

نویسنده [English]

  • omid ahanchi
Faculty of Islamic Education Center. Sharif University of Technology
چکیده [English]

ادیان الهی به دنبال راهنمایی پیروان خود،جهت تعالی زندگی دنیوی و اخروی و دست‌یافتن آنان به حیاتی ارزشمند و کارآمد می‌باشند.در سنت مسیحیت،الهیات عملی در پی مواجهه با مسائل روزمره زندگی آدمیان با رویکرد الهیاتی است تا از این رهگذر به الهیات تحول‌آفرین دست یابد.از سوی دیگر اسلام با توجه به ویژگی‌های خاص خود،همواره در ابعاد اجتماعی،سیاسی،فرهنگی،اقتصادی و...توصیه‌ها و دستورالعمل‌هایی داشته‌است؛اما این ظهور اجتماعی دین، دچار فراز و نشیب‌هایی در طول تاریخ شده است.هدف از این نوشتار مقایسه الهیات عملی در مسیحیت و اسلام با تکیه بر اندیشه‌های آیت‌الله جوادی آملی است.روش تحقیق، توصیفی–تحلیلی است. در میان آثار آیت‌الله جوادی آملی می‌توان گفت که کتاب مفاتیح‌الحیات به بهترین نحو ممکن نماینده الهیات عملی اسلامی است؛چراکه اولاً این کتاب آیینه حق‌محوری در تدبیر نظام اجتماعی با سه عنصر جهان‌دانی، جهان‌داری و جهان‌آرایی است؛ثانیاً موضوعات مورد بحث در این کتاب به نحویی است که از یک‌سو اشاره به معضلات زندگی بشر معاصر دارد و از سوی دیگر به تمامی شبکه زندگی انسان توسعه یافته است و شامل تبیین و تحلیل چگونگی تعامل انسان با خود،با همنوعان،با نظام سیاسی-اجتماعی حاکم،با حیوانات و در نهایت با محیط زیست می‌باشد.با بازخوانی کتاب مفاتیح‌الحیات از منظر الهیات عملی می‌توان به الهیاتی تحول‌آفرین دست یافت که قدرت تولید راهبرد، برنامه، فرآیند و حتی محصول را دارد.یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مولفه‌های الهیات عملی اسلامی از منظر آیت‌الله جوادی آملی، ابتناء بر زندگی توحیدی، جهان‌شمولی و جاودانگی، مشاهده حیات همه مراتب موجودات و در نهایت هماهنگی میان عقل و نقل در الهیات عملی اسلامی است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • الهیات عملی
  • آیه الله جوادی آملی
  • مفاتیح الحیات
  1. بابایی، حبیب الله (1390)، «درآمدی بر الهیات عملی در اندیشه دینی مدرن»، نقد و نظر، بهار 1390، سال شانزدهم، شماره 1، 135- 109
  2. جوادی آملی، عبد الله (1384 الف)، حیات حقیقی انسان در قرآن، اسراء، قم.
  3. ـــــــــــــــــــ (1384ب)، تفسیر انسان به انسان، اسراء، قم.
  4. ـــــــــــــــــــ (1386)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، اسراء، قم.
  5. ـــــــــــــــــــ (1387 الف)، حکمت علوی، اسراء، قم.
  6. ـــــــــــــــــــ (1387 ب)، مبادی اخلاق در قرآن، اسراء، قم.
  7. ـــــــــــــــــــ (1387 ج)، دین شناسی، اسراء، قم.
  8. ـــــــــــــــــــ (1388 الف)، تسنیم، جلد دوازدهم، اسراء، قم.
  9. ـــــــــــــــــــ (1388 ب)، ادب فنای مقربان، جلد سوم، اسراء، قم.
  10. ـــــــــــــــــــ (1388 ج)، ادب فنای مقربان، جلد هفتم، اسراء، قم.
  11. ـــــــــــــــــــ (1388 د)، اسلام و محیط زیست، اسراء، قم.
  12. ـــــــــــــــــــ (1388 ه)، حق و تکلیف در اسلام، اسراء، قم.
  13. ـــــــــــــــــــ (1389 الف)، تسنیم، جلد دوم، اسراء، قم.
  14. ـــــــــــــــــــ (1389 ب)، تسنیم، جلد ششم، اسراء، قم.
  15. ـــــــــــــــــــ (1389 ج)، ادب فنای مقربان، جلد اول، اسراء، قم.
  16. ـــــــــــــــــــ (1389 د)، جامعه در قرآن، اسراء، قم.
  17. ـــــــــــــــــــ (1389 ز)، انتظار بشر از دین، اسراء، قم.
  18. ـــــــــــــــــــ (1389 و)، تسنیم، جلد هفدهم، اسراء، قم.
  19. ـــــــــــــــــــ (1389 ه)، امام مهدی موجود موعود، اسراء، قم.
  20. ـــــــــــــــــــ (1391)، مفاتیح الحیات، اسراء، قم.
  21. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1382)،شیعه،موسسه‌پژوهشی‌حکمت‌وفلسفه‌ایران، تهران.
  22. ـــــــــــــــــــ (1383)،شیعه‌دراسلام، دفترانتشارات‌اسلامی، قم.
  23. ـــــــــــــــــــ (1371)، المیزان فی تفسیر القرآن، المجلد الاول، اسماعیلیان، قم.
  24. ـــــــــــــــــــ (1379)، علی7 و فلسفه الهی، مطهر، تهران.
  25. علی‌خانی، اسماعیل (1395)، «کلیسای کاتولیک و جهان مدرن»، جاویدان خرد، بهار و زمستان 1395، شماره 29، 110 – 85 .
  1. Osmer, Richard Robert (2008), Practical Theology: An Introduction, Eerdmans, Michigan.
  2. Maddox, Randy L. (1991), “Practical Theology: A Discipline in Search of a Definition”, Perspectives in Religious Studies, 18, 2, pp 159- 169.
  3. Woodward, James, Pattison, Stephen (2000), the Blackwell Reader in Pastoral and Practical Theology, Wiley-Blackwell, Hoboken.
  4. Heitink, Gerben (1999), Practical theology: History, Theory, Action Domains (Studies in Practical Theology), Eerdmans, Michigan.