بررسی دیدگاه کانت درباره عدم استنتاج «باید» از «هست» با تأکید بر اندیشه آیت‌الله جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه معارف اسلامی. قم. ایران.

چکیده

هستی‌شناسی اخلاق‌ و ‌منطق اخلاق، برخی از مباحث مهم فرااخلاق را تشکیل می‌دهند. مهم‌ترین بحث هستی‌شناسی اخلاق، واقعی بودن یا واقعی نبودن ارزش‌ها و ‌مهم‌ترین بحث منطق اخلاق، استننتاج یا عدم استنتاج «باید» از «هست» است. با توجه به ‌‌‌ارتباط عمیق میان مباحث فرااخلاق، عدم استنتاج «باید» از «هست» را باید لازمه غیر واقع‌گرایی اخلاقی دانست. با این حال، کانت به‌‌رغم باور به‌واقعیت داشتن ارزش‌ها، اما به‌عدم ‌استنتاج «باید» از «هست» معتقد است. این مقاله با روش توصیفی و ‌تحلیلی ابتدا به ‌‌بیان دیدگاه کانت در این‌باره پرداخته و ‌سپس دیدگاه وی را با تأکید بر اندیشه‌های آیت‌الله جوادی آملی در حوزه فلسفه اخلاق، مورد بررسی قرار داده است. ‌دستاورد این تحقیق که نوآوری آن نیز به‌شمار می‌رود، این است که با نگاهی نو و نقدهای جدید نشان خواهیم داد که دیدگاه کانت مبنی بر عدم استنتاج «باید» از «هست»، درست نیست و این نادرستی در نادرستیِ تحلیل ایشان از واقع‌گرایی اخلاقی و چگونگی ارجاع ارزش‌های اخلاقی به‌ واقعیت ریشه دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining Kant's view on the non-inference of "ought" from "is" Emphasizing the thought of Ayatollah Javadi Amoli

نویسنده [English]

  • majid abolqasemzade
چکیده [English]

The ontology of ethics and the logic of ethics are some of the most important issues in meta-ethics. The most important argument in the ontology of morality is whether values ​​are real or not, and the most important argument in the logic of morality is the inference or non-inference of "ought" from "is." Given the deep connection between meta-ethical issues, the lack of inference of "ought" from "is" should be considered a prerequisite for moral unrealism. However, despite believing in the reality of values, Kant believes in the inference of "ought" from "is". This article first uses a descriptive and analytical method to express Kant's views on this issue and then examines his views by emphasizing the ideas of Ayatollah Javadi Amoli in the field of philosophy of ethics. The result of this research, which is also considered to be innovation, is that with a new look and new critiques we will show that Kant's view that "ought" not be inferred from "is" is not correct, and this is incorrect in his inaccuracy in his analysis of moral realism. How moral values ​​are referred to reality is rooted.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moral realism
  • the relationship between "
  • ought"
  • and "
  • is"
  • Immanuel Kant
  • Ayatollah Javadi Amoli
  1.  

    1. ابن‌سهلان ساوی، عمربن‌سهلان (1383)، البصائر النصیریة فی علم المنطق، تهران: شمس تبریزى.
    2. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1375)، الاشارات و ‌التنبیهات، قم: البلاغه.
    3. ابوالقاسم‌زاده، مجید (1401)، عقلانیت اخلاق؛ نگرشی فلسفی به بنیان‌ها و هنجارهای اخلاقی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    4. ــــــــــــــــ (1396)، معرفتشناسی اخلاق در اندیشه اسلامی، قم: مجمع عالی حکمت اسلامی.
    5. ــــــــــــــــ (پاییز و زمستان 1398)، مبناگرایی در اخلاق از دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی، نشریه اخلاق وحیانی، شماره 17، ص5ـ28.
    6. ابوترابی، احمد (1395)، چیستی و ‌نقش قضایای تحلیلی و ‌ترکیبی در منطق و ‌معرفتشناسی، قم: مؤسسه آموزشی و ‌پژوهشی امام خمینی (ره).
    7. ــــــــــــــــ (بهار 1387)، قضایای تحلیلی و ترکیبی، نشریه معرفت فلسفی، شماره 19، ص11ـ60.
    8. ادواردز، پل و ‌بورچرت، دونالد ام.(1392)، دانشنامه فلسفه اخلاق، ترجمه انشاء‌الله رحمتی، تهران: سوفیا.
    9. اونی، بروس (1381)، نظریه اخلاقی کانت، ترجمه علیرضا آل‌‏بویه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    10. بیات، عبدالرسول و دیگران (1381)، فرهنگ واژهها، قم: مؤسسة اندیشه و فرهنگ دینی
    11. جمعی از نویسندگان (1387)، فلسفه اخلاق: مقالاتی در باب اخلاق هنجاری، اخلاق کاربردی و ‌فرااخلاق، ترجمه محمود فتحعلی، قم: نشر معارف.
    12. جوادی آملی، عبدالله (1378)، معرفت‌شناسی در قرآن، اسراء، قم.
    13. ــــــــــــــــ (1381)، صورت و سیرت انسان در قرآن، قم: اسراء.
    14. ــــــــــــــــ (1384)، فطرت در قرآن، اسراء، قم.
    15. ــــــــــــــــ (1385)، سرچشمه اندیشه، ج1، قم: اسراء.
    16. ــــــــــــــــ دالله (1386الف)، سرچشمه اندیشه، ج3 و 4، قم: اسراء.
    17. ــــــــــــــــ (1386ب)، شریعت در آینه معرفت، قم: اسراء.
    18. ــــــــــــــــ (1386ج)، رحیق مختوم، ج1ـ1،1ـ2،2ـ4 و 2ـ4، قم: اسراء.
    19. ــــــــــــــــ (1386د)، مراحل اخلاق در قرآن، قم: اسراء.
    20. ــــــــــــــــ (1387الف)، مبادی اخلاق در قرآن، قم: اسراء.
    21. ــــــــــــــــ (1387ب)، دین‌شناسی، اسراء، قم.
    22. ــــــــــــــــ (1387ج)، سروش هدایت، ج1، قم: اسراء.
    23. ــــــــــــــــ (1387د)، نسبت دین و دنیا، قم: اسراء.
    24. ــــــــــــــــ (1388الف)، حق و تکلیف در اسلام، قم: اسراء.
    25. ــــــــــــــــ (1388ب)، فلسفه صدرا، ج1، قم: اسراء.
    26. ــــــــــــــــ (1388ج)، تسنیم، ج9، قم: اسراء.
    27. ــــــــــــــــ (1388د)، اسلام و محیط زیست، قم: اسراء.
    28. ــــــــــــــــ (1388هـ)، صهبای حج، قم: اسراء.
    29. ــــــــــــــــ (1388و)، شمس‌الوحی تبریزی، قم: اسراء.
    30. ــــــــــــــــ (1389الف)، فلسفه حقوق بشر، قم: اسراء.
    1. ــــــــــــــــ (1389ب)، انتظار بشر از دین، قم: اسراء.
    2. ــــــــــــــــ (1389ج)، ولایت فقیه، قم: اسراء.
    3. ــــــــــــــــ (1389د)، تفسیر انسان به‌انسان، قم: اسراء.
    4. ــــــــــــــــ (1389هـ)، نسیم اندیشه، دفتر سوم، قم: اسراء.
    5. ــــــــــــــــ (1390)، ادب قضا در اسلام، اسراء، قم.
    6. جوادی، محسن (1375)، مسأله باید و ‌هست: بحثی در رابطه ارزش و واقع، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    7. ریچلز، جیمز (1396)، عناصر فلسفه اخلاق، ترجمه محمود فتحعلی و ‌علیرضا آل‎بویه، قم: پژوهشگاه علوم و ‌فرهنگ اسلامی.
    8. شیدان‎شید، حسینعلی (1388)، عقل در اخلاق از نظرگاه غزالی و ‌هیوم، قم: پژوهشگاه حوزه و ‌دانشگاه.
    9. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (1368)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، قم: مکتبة المصطفوی.
    10. طباطبایی، محمدحسین (1387)، برهان، ترجمه و ‌تصحیح مهدی قوام‌صفری، قم: بوستان کتاب.
    1. عارفی، عباس (1389)، بدیهی و ‌نقش آن در معرفتشناسی، قم: مؤسسه آموزشی و ‌پژوهشی امام خمینی (ره).
    2. حسین‌زاده، محمد (1393)، مؤلفه‌ها و ساختارهای معرفت بشری؛ تصدیقات یا قضایا، قم: مؤسسه آموزشی و ‌پژوهشی امام خمینی (ره).
    3. فراست، اس. ای.(1385)، درسهای اساسی فلاسفه بزرگ، ترجمه منوچهر شادان، تهران: بهجت.
    4. فرانکنا، ویلیام (1383)، فلسفه اخلاق، ترجمه هادی صادقی، قم: طه.
    1. فنایی اشکوری، محمّد (1378)، تعهّد به‌حقیقت، قم: مؤسسه آموزشی و ‌پژوهشی امام خمینی (ره).
    2. کاپلستون، فردریک سعادت، تهران: سرکانت، ایمانوئل (1369)، بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق، ترجمۀ حمید عنایت و ‌علی قیصری، تهران: خوارزمی.
    1. مصباح یزدی، محمدتقی (1373الف)، دروس فلسفه اخلاق، تهران: اطلاعات.
    2. ــــــــــــــــ (1373ب)، توحید در نظام عقیدتی و ‌نظام ارزشی اسلام، قم: شفق.
    3. ــــــــــــــــ (1376)، اخلاق در قرآن، ج1، قم: مؤسسۀ آموزشی و ‌پژوهشی امام خمینی (ره).
    4. ــــــــــــــــ (1380)، چکیده‌ای از اندیشه‌های بنیادین اسلامی، قم: مؤسسه آموزشی و ‌پژوهشی امام خمینی (ره).
    5. ــــــــــــــــ (1381)، فلسفه اخلاق، تهران: شرکت چاپ و ‌نشر بین‎الملل.
    6. ــــــــــــــــ (1383)، آموزش فلسفه، ج1، تهران: شرکت چاپ و ‌نشر بین‎الملل.
    • ــــــــــــــــ (1384الف)، نقد و ‌بررسی مکاتب اخلاقی، قم: مؤسسه آموزشی و ‌پژوهشی امام خمینی.
    1. ــــــــــــــــ (1384ب)، شرح برهان شفا، ج1، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    2. مصباح، مجتبی (1385)، بنیاد اخلاق، قم: مؤسسه آموزشی و ‌پژوهشی امام خمینی (ره).
    3. مطهری، مرتضی (1388)، مجموعه آثار، ج2، 13 و 22، تهران: صدرا.
    4. ــــــــــــــــ (1394)، مجموعه آثار، ج29، تهران: صدرا.
    5. مظفر، محمدرضا (1426ق)، المنطق، قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
    6. Edwards, Paul,(editor),(1967), The Encyclopedia of Philosophy, New York & London: Macmillan Publishers, V 3.
    7. Henrich, Dieter (1992), Aesthetic Judgment and the Moral Image of the World, California: Stanford University Press.
    8. Hume, David,(1985) A Treatis of Human Nature, London: Oxford Clarendon Press.
    9. Kant, Immanuel (1996), Critique of Practical Reason, in: Immanuel Kant, Practical Philosophy, tr and ed: Mary J. Gregor, Cambridge: Cambridge University Press.
    10. Kant, Immanuel (1997), Critique of Pure Reason, tr and ed: Paul Guyer and Allen W. Wood, Cambridge: Cambridge University Press.
    11. Kant, Immanuel (1998), Religion within the Boundaries of Mere Reason, tr and ed: Allen Wood and George Di Giovanni , Cambridge: Cambridge University Press.