بررسی تطبیقی جایگاه اخلاق در حقوق تعهدات در نظام حقوقی ایران و فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکتری حقوق خصوصی از دانشگاه مونپلیه فرانسه

چکیده

ارتباط بین اخلاق و حقوق از گذشته های دور تا کنون محل مناقشه بین حقوق دانان و فلاسفه بوده است. به طور کلی دو دیدگاه کلاسیک و مدرن در این زمینه وجود دارد؛ نظر اول دلالت بر آن دارد که یک وجه افتراق اساسی بین این دو شاخه از علم وجود دارد چراکه هریک دارای اقتضائات خاص می باشند. حقوق به پدیده های اجتماعی می پردازد و روابط بین عموم افراد جامعه را تنظیم می کند و بر این مبناء است که نظم عمومی و منافع عمومی مفهوم پیدا می کند در حالیکه اخلاق به نهان انسان ها توجه دارد و این رسالت را دنبال می کند که هر انسانی بر حسب سرشت خویش به نیکی گرایش و از گناه دور گردد. منطق دیدگاه کلاسیک در نظریه مدرن مورد نقد واقع شده و این ایراد مطرح گردیده که حقوق به موجب دیدگاه کلاسیک مفهومی خشک و غیر قابل انعطاف است در حالیکه حقوق باید به اخلاقیات توجه کند چراکه مبناء حقوق بر اخلاق بنیان گذاشته شده است. وجود اخلاق در جنبه های مختلفی از حقوق ازجمله تعهدات و قراردادها مشاهده می باشد. در این جستار سعی بر آن شده که جایگاه اخلاق در حقوق تعهدات در حقوق ایران و فرانسه مورد بررسی قرار گیرد تا بر اساس آن خلاء های قانونی را مرتفع گردانیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A comparative study of the position of ethics in the law of obligations in the legal system of Iran and France

نویسنده [English]

  • Mostafa Harati
PhD in Private Law from the University of Montpellier, France
چکیده [English]

The relationship between ethics and law has long been a point of contention between jurists and philosophers. In general, there are two views, classical and modern; The first view implies that there is a fundamental difference between these two branches of science because each has its own requirements. Law deals with social phenomena and regulates relations between the general public, and it is on this basis that public order and public interest are understood, while morality pays attention to the secrets of human beings and pursues the mission that every According to his nature, a human being tends to goodness and stays away from sin. The logic of the classical view has been criticized in modern theory, arguing that law is a dry and inflexible concept according to the classical view, while law must pay attention to ethics because the basis of law is based on ethics. Existence of ethics is observed in various aspects of law, including obligations and contracts. In this article, an attempt has been made to examine the place of ethics in the law of obligations in the laws of Iran and France in order to fill the legal gaps.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethics
  • law
  • obligations
  • conscience
  • jurisprudence
  1. اکبرپور، مجید؛ محبی، ابوالفضل؛ نظری، خدیجه. 1390. «بررسی تعهدات طبیعی در حقوق ایران؛ با رویکرد حقوقی و تحلیل اقتصادی». مجلۀ حقوقی دادگستری. ش 76. صص 185- 208.
  2. امام خمینی، سید روح الله، 1379، تحریر الوسیله، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ و نشر عروج، چاپ اول
  3. کاتوزیان، ناصر. 1382. مقدمۀ علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران. چ 33. تهران: انتشارات سهامی انتشار.
  4. کاتوزیان، ناصر. 1395. فلسفۀ حقوق، تعریف و ماهیت حقوق. ج 1. تهران: گنج دانش.
  5. کاتوزیان، ناصر. 1386. «اخلاق و حقوق». نشریۀ اخلاق در علوم و فناوری. دورۀ 2. ش 1-2. صص 85- 88.
  6. میرمعزی، سید حسین. 1395. «اخلاق اسلامی و مذهب اقتصادی اسلام». نشریۀ اقتصاد اسلامی. دورۀ 16. ش 62. صص 33- 59.
  7. سادات حسینی، فاطمه. 1394. «تأثیر اخلاق و مذهب در حقوق». کنفرانس ملی هزارۀ سوم و علوم انسانی. صص 738- 755.
  8. طوسی، عباس. 1392. «مروری بر تعهد ابتدایی در نظام حقوقی کامن‌لا در پرتو نظریۀ عوض». ش 1. اندیشههای حقوق خصوصی دانشگاه علم و فرهنگ.
  9. لرپری زنگنه، شاهین. 1396. «رابطۀ حقوق و اخلاق». فصلنامۀ علمی- تخصصیِ مجلۀ حقوقی دانشگاه اصفهان. دورۀ 4. ش 1. صص 103-119.
  10. ذاکرصالحی، غلامرضا، 1383، «شروط ابتدایی و تطبیق آن با قراردادهای نامعین»، مقالات و بررسی ها، شماره ۷۶
  11. مهدوی آزادبنی، رمضان؛ ربیع نتاج، سید علی‌اکبر؛ استادی، مریم. 1394. «نقش تعهد اخلاقی در تأمین سلامت روانی انسان از دیدگاه اسلام». اولین همایش ملی اسلام و سلامت روان، جهاد دانشگاهی واحد هرمزگان. صص 1- 17.
  12. معطر، فریبرز؛ معطر، هاله. 1389. «اخلاق، وجدان اخلاقی و دین از دیدگاه متفکران اسلامی». طب سنتی اسلام و ایران. دورۀ 1. صص 251- 257.
  13. عبدالصمدی، راضیه؛ هنردوست، احمد؛ جوان، صدیقه. 1395. «ماهیت تعهدات طبیعی و ارتباط آنها با تعهدات اخلاقی». مجلۀ حقوقی دادگستری. ش 93.
  14. پارساپور، محمدباقر؛ ثابت راسخ، رضا؛ اسکندری، حسین. 1397. «مبنای تعهد طبیعی و روشهای ورود آن به دنیای تعهدات حقوقی کامل». فصلنامۀ علمی دیدگاههای حقوق قضایی. دورۀ 25. ش ۹۱. ص 115- 136.
  15. غروریان، محسن. 1379. «سیری در فلسفۀ اخلاق». فصلنامۀ مربیان. ش 1. قم.
  16. شریفی، عنایت‌الله. 1379. «فقه و اخلاق». فصلنامۀ قبسات. ش 16. قم.
  17. موسوی بجنوردی، سید محمود. 1385. «بررسی نقش اخلاق در فقه و حقوق». مجلۀ اندیشۀ سیاسی در اسلام. ش 83..
  18. جوان‌مرادی، ناهید. 1382. «مبانی نظری تعهدات طبیعی». نشریۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران. ش 62.
  19. Sgreccia, E et Laffitte, J. 2008. La conscience chrétienne au service du droit à la vie: actes de la treizième assemblée générale de l’Académie pontificale pour la vie, Cité du Vatican, Paris, Edifa.
  20. Niessen, F et De Dinechin, O. 2015. «Repères chrétiens en bioéthique. La vie humaine du début à la fin, Préface de Patrick Verspieren», revue des sciences religieuses.
  21. Harati, M. 2018. théorie générale de l’obligation naturelle, Thèse de l’université de Montpellier, Édition Univ Européenne.
  22. Fluor, J; Aubert, J et Savaux, É. 2011. Droit civil. Les obligations, 14 Édition, université Dalloz.
  23. Martin de la Moutte, J. 1949. L'acte juridique unilatéral: essai sur sa notion et sa technique en droit civil, Thèse de doctorat de Droit, Toulouse.
  24. Élias, R. 1909. Théorie de la force obligatoire de la volonté unilatérale, Thèse d’université de Paris.
  25. Chabas, J. 1931. De la déclaration de volonté en droit civil français, thèse de l’université de Paris, Sirey.
  26. Cambassédés, J. 1976. «La nature et le régime juridique de l'opération d’apport», Sociétés.
  27. Bellis, K. 2018. Système de l'obligation naturelle, thèse de l’université de Paris 2.
  28. Ripert, G. 2013. La règle morale dans les obligations civiles, L.G.D.J.
  29. Forest, G. 2012. Essai sur la notion d'obligation en droit privé, nouvelle bibliothèque de thèse, Paris, Dalloz.
  30. Hauser, J. 2006. «Encore et toujours l’obligation naturelle vers une théorie générale de la séparation de fait?», RTD Civ, Dalloz.
  31. Civ1e, 23 mai 2006, d 2006. IR.1561