تحلیل معنایی «خلق عظیم » درقرآن بارویکرد تفسیری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی و دانشیار گروه اخلاق دانشگاه معارف اسلامی

چکیده

مهم ترین آیه در قرآن که در وصف پیامبر ذکر شده آیه «انک لعلی خلق عظیم» است که مفسران دیدگاه های متنوعی را در باره آن بیان نموده اند ، مسئله این مقاله تحلیل معنای «خلق عظیم» در آیه چهارم سوره قلم با رویکرد تفسیری است. این مسئله از آن جهت اهمیت دارد که ضمن تبیین حقیقت اخلاق نبوی در تعریف و تفسیر ما از اخلاق نیز کارگشاست. برخی مفسران مانند خلق را به معنای ملکه نفسانی – که همان معنای اصطلاحی مشهور از اخلاق است - تعریف کرده و برخی نیز به معنای «رفتار» و «فعل» معنا نموده اند. از دیگر معانی ذکرشده در باب خلق عظیم « ادب القرآن»، «دین عظیم»، و « اسلام» است که مفسران بر اساس ادله ای از جمله شواهد روایی بیان کرده اند. بر اساس تحلیل دیدگاه های طرح شده و توجه به سیاق آیات ابتدائی سوره قلم ضمن پذیرش معنای «ملکه بودن» اخلاق نیکوی پیامبر و عنایت ولطف الهی در شکل گیری چنین ملکه نفسانی و روحانی در وجود ایشان دیدگاه کسانی که بر اساس سیاق آیات و برخی شواهد نقلی از جمله آیات قرآن و روایات معصومان علیهم السلام خلق عظیم را به معنای «اخلاق اجتماعی» و«اخلاق معاشرت» تفسیر کرده اند تام نیست.این مقاله عهده دار تبیین دیدگاه های مفسران و تبیین دیدگاه برگزیده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Semantic analysis of "great creation" in the Qur'an with interpretive approach

نویسنده [English]

  • mohammad javad fallah
maaref
چکیده [English]

مهم ترین آیه در قرآن که در وصف پیامبر ذکر شده آیه «انک لعلی خلق عظیم» است که مفسران دیدگاه های متنوعی را در باره آن بیان نموده اند ، مسئله این مقاله تحلیل معنای «خلق عظیم» در آیه چهارم سوره قلم با رویکرد تفسیری است. این مسئله از آن جهت اهمیت دارد که ضمن تبیین حقیقت اخلاق نبوی در تعریف و تفسیر ما از اخلاق نیز کارگشاست. برخی مفسران مانند خلق را به معنای ملکه نفسانی – که همان معنای اصطلاحی مشهور از اخلاق است - تعریف کرده و برخی نیز به معنای «رفتار» و «فعل» معنا نموده اند. از دیگر معانی ذکرشده در باب خلق عظیم « ادب القرآن»، «دین عظیم»، و « اسلام» است که مفسران بر اساس ادله ای از جمله شواهد روایی بیان کرده اند. بر اساس تحلیل دیدگاه های طرح شده و توجه به سیاق آیات ابتدائی سوره قلم ضمن پذیرش معنای «ملکه بودن» اخلاق نیکوی پیامبر و عنایت ولطف الهی در شکل گیری چنین ملکه نفسانی و روحانی در وجود ایشان دیدگاه کسانی که بر اساس سیاق آیات و برخی شواهد نقلی از جمله آیات قرآن و روایات معصومان علیهم السلام خلق عظیم را به معنای «اخلاق اجتماعی» و«اخلاق معاشرت» تفسیر کرده اند تام نیست.این مقاله عهده دار تبیین دیدگاه های مفسران و تبیین دیدگاه برگزیده است..

کلیدواژه‌ها [English]

  • اخلاق اسلامی
  • تعریف اخلاق
  • اخلاق قرآنی
  • خلق عظیم
  • دیدگاه مفسران
  • اخلاق وحیانی

مراجع

  1. ابن عدآی، یحیی، ۱۳۶۵ش، تهذیب الاخلاق، به کوشش محمد دامادی، تهران.
  2. اتکینسون، آر. اف،1369 درآمدی به فلسفه اخلاق، ترجمه سهراب علوی نیا، تهران، مرکز ترجمه و نشر کتاب.
  3. ابن مسکویه، احمد ابوعلی، ۱۹۶۶م، تهـذیب الاخـلاق، به کوشش قسطنطین زریـق، بیـروت.
  4. ابن منظور، 1416ق، لسان‎العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  5. ابوالفتوح رازى، 1408 ه.ق، حسین بن على، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، آستان قدس رضوى، بنیاد پژوهشهاى اسلامى، مشهد مقدس.
  6. احمدپور وهمکاران، 1385، کتابشناخت اخلاق اسلامی، پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی، قم.
  7. جوادی آملی، عبدالله، 1378الف، مبادی اخلاق در قرآن، موسسه اسرا، قم.
  8. ــــــــــــــــــ ، 1378ب، مراحل اخلاق در قرآن، موسسه اسرا، قم.
  9. جوادی، محسن، 1382، اخلاق در قرآن، در دائره المعارف قرآن کریم، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، بوستان کتاب، قم.
  10. حویزى، عبدعلى بن جمعه، 1415 هـ.ق تفسیر نور الثقلین، اسماعیلیان، قم.
  11. الزبیدی، محمد مرتضی، بی‎تا، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار مکتبه الحیاه.
  12. طباطبایى، محمدحسین، 1392، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت.
  13. ــــــــــــــــــ ، ترجمه تفسیر المیزان، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامى، قم.
  14. طبرسى، فضل بن حسن، 1412هـ .ق، تفسیر جوامع الجامع، حوزه علمیه قم، مرکز مدیریت، قم.
  15. طبرى، محمد بن جریر، 1412 هـ.ق، جامع البیان فى تفسیر القرآن (تفسیر الطبرى)، دار المعرفة، لبنان، بیروت.
  16. طوسی، نصیرالدین، ۱۳۵۶ش، اخلاق ناصری، به کوشش علیرضا حیدری و مجتبی مینوی، تهران.
  17. طوسى، محمد بن حسن، بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
  18. فخر رازى، محمد بن عمر، 1420 ه.ق، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، دار إحیاء التراث العربی - لبنان – بیروت.
  19. قراملکی، احد فرامرز، 1397، اخلاق حرفه ای، نشرمجنون، تهران.
  20. قمى، على بن ابراهیم، 1363 ه.ش، تفسیر القمی، دار الکتاب، قم.
  21. مصباح یزدی، محمد تقی، 1383، اخلاق در قرآن، موسسه امام خمینی، قم.
  22. مکارم شیرازی، ناصر، 1384، اخلاق در قرآن، قم، مدرسه امام علی علیه السلام.
  23. مطهری، مرتضی، 1375، آشنایی با علوم اسلامی، حکمت عملی، انتشارات صدرا.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار