فعالیت‌های علمی در حوزه عدالت‌پژوهی را می‌توان به ساختن بنایی تشبیه نمود که تحقق هر مرحله، مقدمه و امکانی برای ورود به مراحل بعد است. از این رو نگرش‌های گوناگون در موضوعات حوزه عدالت‌پژوهی ناشی از تفاوت دیدگاه‌ها در مراحل قبلی است. دراین میان کاربست روش مناسب، رکن اساسی برای دستیابی به اصول عدالت اقتصادی است. این مقاله با بهره‌گیری از روش تحلیل فلسفی، روش‌های دستیابی به پاسخ مسائل اصلی عدالت اقتصادی در آموزه‌های اسلامی را مورد مطالعه و ارزیابی قرار می‌دهد. در پژوهش‌های اسلامی که تا کنون در باب عدالت و به ویژه عدالت اقتصادی صورت گرفته است، فضای کلی «مبناگرایی» حاکم بوده است. رابطه عدالت اقتصادی و حقوق اقتصادی و همچنین ویژگی‌هایی همچون اصل امضایی بودن فرامین شارع مقدس در امور اقتصادی و جایگاه عرف و بناء عقلا در تعیین مصادیق حقوق اقتصادی، سبب تفاوت ماهوی مباحث روش‌شناسی عدالت در حوزه اقتصاد با سایر حوزههای عدالت‌پژوهی می‌گردد. از این رو در این نوشتار روش‌های «مبنا گراییِ نص‌محور»، «مبنا گرایی علِّی»، «مبناگرایی فطری- ولایی» و «مبناگرایی منسجِم کارکردگرا» به عنوان مهمترین روش‌های شناخت عدالت در اقتصاد اسلامی، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. این پژوهش نشان می‌دهد روش «مبناگرایی منسجِم کارکردگرا» نسبت به سایر روش‌ها، برای شناخت عدالت اقتصادی در آموزه‌های اسلامی، از اصالت و کارآمدی بیشتری برخوردار است.
A Methodological Overview of Justice Theory in Islamic Economy
نویسندگان [English]
sayyed mahdi moallemi
چکیده [English]
The concept of economic justice is about how economic opportunities, privileges and benefits are distributed among individuals and communities of the society and scholars always have discussed about the concept. Among all, what has been the most attractive for justice researchers is the method by which the legitimacy and reasonableness of the economic justice principles and standards are proved. This article is about to study and assess the approaches toward solutions of major issues of economic justice in Islamic doctrines. Therefore by means of rational analysis, we are going to explore and to study the main approaches of economic-justice cognition, which is “text-oriented Foundationalism”, “Causation Foundationalism”, “intrinsic- Walayaii Foundationalism” and “Pragmatic coherent Foundationalism”. This research proves that the “Pragmatic coherent Foundationalism” method is the most practical and authentic approach for cognition of economic justice in Islamic doctrines.
کلیدواژه‌ها [English]
Economic Justice, philosophy of justice, Islamic economy, Pragmatic coherent Foundationalism
مراجع
قرآن کریم.
آریان، حمید (1389)، «شأن و کارکرد عقل در تفسیر قرآن از دیدگاه نص‌گرایان»، قرآن شناخت، دوره سوم، شماره 6، ص 65 ـ 104.
ابن‌تیمیه، احمد (1426)، مجموع الفتاوى، تحقیق: أنور الباز، عامرالجزار، دار الوفاء ، بیروت.
30. متوسلی، محمود و آرمان‌مهر، محمدرضا (1389)، «تحلیل فلسفی روش‌شناسی جان رالز در استخراج معیار عدالت اقتصادی»، مجله روش‌شناسی علوم انسانی، دوره 16، شماره 62، ص 35-60.
31. مصباح یزدی، محمدتقی (1380)، نظریۀ حقوقی اسلام، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، قم.
32. مطهری، مرتضی (1358)، بیست گفتار، صدرا، تهران.
33. ــــــــ (1368)، نظری به نظام اقتصادی اسلام، صدرا، تهران.
34. ــــــــ (1377)، نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا، تهران.
ابتدای صفحه