مطالعه تطبیقی نظام آموزشی اخلاقی در نهج البلاغه و اندیشه امیل دورکیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدرسی معارف، گرایش اخلاق، دانشگاه پیام نور قم

2 عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه پیام نور قم

چکیده

آموزش از مسائل اجتماعی است که اغلب با مسأله اخلاق و تربیت همراه است. پویایی، تناظر و تطبیق با سایر آراء از لوازم نظام‎های آموزشی روزآمد است. نظام آموزش دینی نیز نمی‌تواند از این مسأله مستثنا باشد. نهج‌البلاغه از متون اصیل اسلامی است که می‎توان نظام آموزش اخلاقی از آن استخراج کرد و در مقایسه آن با سایر نظامات آموزشی به ظرفیت‎های مغفول حوزه آموزش اخلاقی پی برد. امیل دورکیم اندیشمند علوم اجتماعی است که به بحث آموزش اخلاقی پرداخته و آموزش و پرورش را از دریچه جامعه‎شناسی بررسی کرده است. این پژوهش با روش «تحلیل محتوای کیفی استقرایی مایرینگ» با هدف کشف نقاط اشتراک و افتراق نظام آموزش اخلاق در نهج البلاغه و اندیشه دورکیم و مقایسه آنها به کشف نظام حاکم بر متن نهج البلاغه در مبانی، اهداف، اصول و روش‌های آموزش اخلاق می‌پردازد. شیوه نمونه‌گیری از نوع غیر احتمالی و هدفمند، است که به روش متن پژوهشی انجام شده و از اعتبار باز اندیشانه و راهبرد ارتقاء کیفیت سیلورمن بهره می‌گیرد. یافته‌های این پژوهش بیانگر این است که در هر دو دیدگاه‌ آموزش و پرورش امری ضروری، سازنده و با هدف متعالی است و در جهت دستیابی به دانش، اصلاح فردی یا ساخت جامعه انجام می‌شود. از دیگر یافته‌ها مسأله اقتدار معلم در عین استقلال و اختیار یادگیرنده مورد تأیید هر دو نظام است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A comparative study of the moral education system in Nahj al-Balaghah and the thought of Emile Durkheim

نویسندگان [English]

  • Hamide Mokhlesi 1
  • Mahmood Shaykh al-Islami 2
1 PhD student in Ethics, Payame Noor University of Qom.
2 Faculty member of Payame Noor University of Qom
چکیده [English]

Education is one of the social issues that has been considered by the vast majority of thinkers and places in the world. This issue is often associated with the issue of ethics and education. Educational systems for dynamism, need to adapt and offer other opinions. The religious education system is no exception to this problem. It is one of the Islamic religious texts of Nahj al-Balaghah that by discovering its moral education system and adapting it to the thoughts of other thinkers, we can pay attention to the neglected capacities in the field of moral education. Who have discussed moral education is Emile Durkheim, who has studied education from a sociological perspective. This study has tried to discover the system governing the text of Nahj al-Balaghah about the goals and principles of education and the system of moral education by analyzing the qualitative content of Meering inductive content and to adapt it to Durkheim's thought to reveal the positions of disagreement and agreement between the two views. The sampling method is non-probabilistic, purposeful, which has been done by the method of research text and has used the thought-provoking validity and Silverman quality improvement strategy. What has been obtained from this research indicates that these two systems have many similarities in the principle of moral education and some of its methods and are different from each other in some principles and methods. Also, the issue of teacher authority while independence and The learner's authority is approved by both systems

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethical education
  • Nahj al-Balaghah education system
  • Emile Durkheim
  1. ابن مسکویه، احمد بن محمد، (1426)، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق، بیجا: طلیعه النور.
  2. اعرافی، علیرضا (1391)، فقه تربیتی، مبانی و پیش‌فرض‌ها، تحقیق و نگارش سیدعلی موسوی، مؤسسه فرهنگی اشراق و عرفان، قم.
  3. تامپسن، کِنت، (1388)، امیل دورکیم، ترجمه: شهناز، مسمی‎پرست، تهران، نشرنی.
  4. جباری، لیلا (1395)، جایگاه اخلاق در نظام آموزشی پژوهشی، همایش ملی اخلاق علم و اخلاق حرفه‌ای از منظر علامه طباطبایی (ره).
  5. جلائیان، علی اکبر (1397)، شناخت و واکاوی مفهوم اصول و مبانی سبک زندگی اسلامی، پژوهشهای اجتماعی اسلام، دوره 24، شماره 116، صص43-46
  6. حاجتمند، فرزانه (1390)، آسیب شناسی تربیت اخلاقی در نظام آموزشی (مطالعه موردی: دیدگاه معلمان شهر بابل)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
  7. دورکیم، امیل، (1376)، تربیت وجامعه شناختی، علیمحمد کاردان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  8. دورکیم، امیل، (1360)، فلسفه و جامعهشناسی، فرحناز خمسه‎ای، تهران: مرکز ایرانی مطالعه فرهنگ‎ها.
  9. دورکیم، امیل، (1956)، تعلیم و جامعهشناسی، بی‎جا، بی‎نا.
  10. دورکیم، امیل، بی‎تا، قوانین و روشهای جامعهشناسی، ترجمه: ع. شکیباپور، بی‎جا: کتاب‎فروشی لاله.
  11. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1404)، معجم مفردات الفاظ القرآن، تحقیق ندیم مرعشی، بیروت: دارالتعارف، دارالکاتب العربی.
  12. سراج زاده اصفهانی، حسن، (1397)، اخلاق و نظام اخلاقی آن، نشریه اخلاق وحیانی، سال ششم، شماره دوم پیاپی 14، صص5-46
  13. سید رضی، محمدبن حسین بن موسی، (1392)، نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، تهران: یاسین نور.
  14. شعاری‎نژاد، علی‎اکبر، (1364)، فرهنگ علوم رفتاری، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  15. عباس زاده، عباس، ترابی، محمد، برهانی، فریبا و شمسایی، فرشید (1394)، جایگاه آموزش اخلاق در نظام آموزش پرستاری ایران، نشریه اخلاق زیستی، شماره 17 دوره 5، صص117-146.
  16. علاقه‎بند، علی، (1381)، جامعهشناسی آموزش و پرورش، تهران، نشر روان.
  17. عمید، حسن، (1375)، فرهنگ عمید، تهران، انتشارات امیرکبیر.
  18. غزالی، محمد بن محمد (1406)، احیاء علوم الدین، دار الکتب العربی، بیجا، ج3.
  19. فروند، ژولین، (1383)، جامعه‌شناسی ماکس وبر، عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: توتیا.
  20. فیض کاشانی، ملا محسن، (1387)، الحقایق فی محاسن الاخلاق، ترجمه نورالدین محمدبن شاه مرتضی کاشانی، تهران: مدرسه عالی شهید مطهری.
  21. کریمی، محمد تقی (1393)، تعلیم و تربیت کودکان از دیدگاه افلاطون، ژان ژاک روسو و جان دیوئی، تهران: پردیس امیر.
  22. گیدنز، آنتونی، (1363)، دورکیم، ترجمه یوسف، اباذری، بی‎جا، انتشارات خوارزمی.
  23. مجلسی، محمد تقی (1403)، بحار الانوار الجامع لدررالاخبار، محمد باقر محمودی، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
  24. نقیب‎زاده، میرعبدالحسین، (1374)، نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش، تهران: کتابخانه طهوری.
  25. Durkheim, Emil (2004), Durkheim’s Philosophy Lectures. Translated by Neil Gross and Robert Alun Jones, New York, Cambridge.
  26. Durkheim, Emile (1957), Professional Ethics and Civic Morals. Translated by Cornelia Brookfield. London: Routledge & Kegan Paul.
  27. Mayring, philipp (2000). Qualitative content Analysis ForumQualitative social Research. Online Journal, 1 (2).
  28. Moral Education: A Study in the Theory and Application of the Sociology of Education. Translated by Everett K. Wilson and Herman Schnurer. New York: Free Press of Glencoe, 1961.