نقش اراده انسان در محبت از منظر اخلاق اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری کلام امامیه، دانشگاه قرآن و حدیث قم

2 استادیار پژوهشکده کلام دانشگاه قرآن و حدیث قم

3 استادیار دانشگاه قرآن و حدیث قم

چکیده

محبت از کلیدی­ترین مفاهیم اخلاقی در قرآن کریم و روایات است. هدف این پژوهش بررسی ارادی یا غیر ارادی بودن محبت­ورزی پس از فراهم شدن مقدمات و مراحل محبت در انسان است. این مسئله از دیرباز مورد توجه اندیشمندان و حُکما بوده و بیشتر محبت را در این مرحله، غیرارادی دانسته­اند. این تحقیق با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از داده­های کتابخانه­ای و شواهد و مؤیّداتی از قرآن و حدیث قصد دارد ارادی و اختیاری بودن محبت را اثبات کند. از جمله این شواهد، استعمال ماده محبت در باب استفعال در قرآن است؛ این باب چون معنای طلب را به مفهوم ریشه فعل می­افزاید باعث می­شود نوعی معنای ترجیح در معنای محبت ایجاد شود. مؤیّد دیگر آیات و روایاتی است که محبت­هایی منفی و منهی را نام برده و مومنین را از آنها پرهیز می­دهد که نشان از وجود نوعی اختیار و اراده در محبت بوده و شاهدی بر هدایت پذیر بودن محبت از دیدگاه آیات و روایات است. تبیین ارادی یا غیرارادی بودن محبت به عنوان یکی از هیجانات اخلاقی در حوزه فرا­اخلاق، می­تواند به مسائل مطرح در این حوزه یاری کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of human will in love from the perspective of verses, hadiths and thinkers

نویسندگان [English]

  • ensieh kashani 1
  • mohammad rokkai 2
  • mehdi nosratian 3
1 qom.qhoran and hadith university
2 Faculty of Quran and Hadith University
3 Faculty of Quran and Hadith University
چکیده [English]

The importance of the subject of love in Islamic anthropology has caused scientists to discuss it in detail or briefly, despite the fact that this issue has long been widely considered by scientists, but the role of the human will in love has not been much considered ‌اند. But the voluntary nature of love in the Qur'an and Hadith is proven by evidence. One of these evidences is the use of the substance of love in the Qur'an.

This chapter has a kind of cause because it adds the meaning of seeking to the meaning of the root of the verb
The meaning of preference is created in the meaning of love. Also, verses and hadiths that name negative and negative loves recognize the existence of a kind of authority in human love. Another evidence in the acceptance of the human will in love by verses and hadiths is that love can be guided from the perspective of verses and hadiths.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Love
  • will
  • free will
  • natural love
  1. آل‏غازى، عبدالقادر(1382)، بیان‌المعانى، مطبعة الترقی دمشق.
  2. مراغى، احمد مصطفى (بی­تا)، تفسیرالمراغى، بیروت: دار الفکر.
  3. فضل الله، محمد حسین (1419)، ‏من وحى القرآن،. بیروت‏: دار الملاک.
  4. ابن بابویه، محمد بن على‏(1413)، من لا یحضره الفقیه‏، تحقیق/تصحیح على اکبر غفارى ، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  5. ابن سیده، على بن اسماعیل (1421)، المحکم و المحیط الأعظم،  بیروت، دار الکتب العلمیة.
  6. ابن شهر آشوب، محمد بن على (1379)، مناقب آل‌ابی‌طالب علیهم السلام. علامه. قم.
  7. ابن فارس، احمد بن فارس‏ (1404)، معجم مقاییس اللغه. محقق/مصحح: عبدالسلام محمد هارون. قم‏: مکتب الاعلام الاسلامی‏.
  8. ارسطو (1385)، اخلاق نیکو ماخوس، مترجم  محمد حسن لطفی تبریزی.چاپ دوم.تهران: طرح نو.
  9. ازهرى، محمد بن احمد (1421)، تهذیب اللغة. بیروت‏: دار احیاء التراث العربی‏.
  10. برقى، احمد بن محمد (1371)، المحاسن. تصحیح: جلال الدین‏ محدث، چاپ دوم، قم: دار الکتب الإسلامیة.
  11. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد (1410)، غرر الحکم و درر الکلم، دار الکتاب الإسلامی، قم.
  12. جوهرى، اسماعیل بن حماد (1376)، الصحاح، مصحح: عطار، احمد عبد الغفور. بیروت‏: دار العلم للملایین‏.
  13. جهامی، جیرار (2002)، موسوعة مصطلحات الکندی و الفارابی، لبنان: مکتبة لبنان ناشرون.
  14. راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت‏: دار القلم‏.‏
  15. سبزوارى، محمد (1419)، ارشاد الاذهان الى تفسیر القرآن، بیروت: دار التعارف للمطبوعات‏.‏‏
  16. طباطبایی، سید محمد حسین (1412)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
  17. طبرسى، فضل بن حسن‏ (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏. مصحح: فضل‏الله یزدى طباطبایى ‏و هاشم رسولى، تهران: ناصر خسرو.
  18. طوسى، محمد بن حسن‏ (بی‌تا)، التبیان فى تفسیر القرآن، مصحح: عاملى، احمد حبیب. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.‏
  19. طوسی، خواجه نصیرالدین (1364)، اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران، خوارزمی.
  20. _____________  ‏( 1405)، تلخیص المحصل المعروف بنقد المحصل‏، ‏بیروت: ‏دار الأضواء.‏
  21. عسکرى، حسن بن عبدالله‏ (1400)، الفروق فی اللغة، بیروت‏: دار الافاق الجدیدة‏.
  22. علم الهدى، على بن حسین (1998)، أمالی، محقق / مصحح: ابراهیم، محمد ابوالفضل‏. قاهره: دار الفکر العربی‏.
  23. غزالی، ابی حامد محمد بن محمد (1423)، احیاء علوم الدین، تصحیح: صدقی محمد جمیل عطار. بیروت: دارالفکر.
  24. فارابی، محمد بن محمد (1364)، فصول منتزعة، تهران: مکتبة الزهراء.
  25. فاضل مقداد (1405)، ارشاد الطالبین الی نهج المسترشدین، قم‏، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشى.
  26. فخر رازى، محمد بن عمر(1420)، التفسیر الکبیر، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  27. فراهیدى، خلیل بن أحمد (1409)، العین‏، قم‏: نشر هجرت‏.
  28. فیومى، احمد بن محمد (1414)، المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر للرافعى<