رویکرد غزّالی در تربیت اخلاقی عرفانی نفس و نقد آن از دیدگاه امام خمینی قدس سرّه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم تربیتی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

هدف پژوهش حاضر تبیین و بررسی رویکرد ابوحامد غزّالی در ساحت تربیت اخلاقی و عرفانی و نقد آن از نگاه امام خمینی(ره) است. روش تحقیق توصیفی تفسیری و مبتنی بر داده‌های اسنادی است، ابتدا منابع اطلاعاتی دست اول مرتبط با موضوع تحقیق شناسایی و سپس به صورت هدفمند مطالعه و با روش تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل و نقد و بررسی قرار گرفت.
یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد: تربیت اخلاقی عرفانی غزّالی بر معارف اهل‌بیت پیامبرعلیهم‌السلام ابتناء ندارد اما پایه و اساس تربیت اخلاقی عرفانی امام خمینی(ره) توحید ولایت‌مدار و مبتنی بر معارف اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام است؛ شیوة تربیت اخلاقی عرفانی غزّالی سخت‌گیرانه، افراطی و خارج از موازین عقلی و شرعی است اما شیوة تربیت اخلاقی عرفانی امام خمینی(ره) با عقلانیت همراهی تام دارد و مستند و مقید به شرع مقدس است؛ شیوه تربیت اخلاقی عرفانی غزّالی فردی همراه با دنیاگریزی، انزواگزینی و گوشه‌گیری است اما تربیت اخلاقی عرفانی امام خمینی(ره) فردی و اجتماعی است و می‌توان گفت رویکرد ایشان اخلاق و عرفان راز و نیاز از یک‌سو و حماسه و رزم از سوی دیگر است؛ نگاه غزّالی در تربیت اخلاقی عرفانی نسبت به پیر و مُراد نگاه تسلیم محض و پیروی بی‌چون و چراست اما این نگاه در مکتب اخلاقی عرفانی امام خمینی تنها در مورد معصومین علیهم السلام است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Al-Ghazali's approach to the mystical moral education of the soul And its critique is secret from Imam Khomeini's point of view

نویسنده [English]

  • mohammad beheshti
چکیده [English]

It is from the point of view of Imam Khomeini. The research method is descriptive-interpretive and based on documentary data. First, first-hand information sources related to the research topic were identified and then purposefully studied and analyzed by content analysis method.
The findings of the research show: 1. Ghazali's mystical moral education is not based on the teachings of the Ahl al-Bayt of infallibility and purity, but the basis of Imam Khomeini's mystical moral education is monotheism and governorship and is based on the teachings of the Ahl al-Bayt of infallibility and purity. 2. Ghazali's method of mystical moral education is strict, extreme and outside the rational and religious standards, but Imam Khomeini's method of mystical moral education is accompanied by rationality and is documented and bound by the holy sharia. 3. Ghazali's method of mystical moral education is individual with worldliness, isolation and isolation, but Imam Khomeini's mystical moral education is individual and social and it can be said that his approach is morality and mysticism and the need for both epic and war on the other hand. . 4. Al-Ghazali's view on mystical moral education towards the followers of the pure view of pure submission and obedience to why and why, but this view in Imam Khomeini's mystical moral school is only about the infallibles (peace be upon them).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Self-education
  • the stages of self-education
  • rationality
  • servitude and affection
  • the teachings of the Ahl al-Bayt
  • old age
  • individual mysticism
  1. قرآن کریم.
  2. نهج‌البلاغه.
  3. آذرتاش، آذرنوش (1384)، فرهنگ معاصر عربی فارسی، نشر نی، تهران.
  4. ابن‌فارس، احمد (1410ق)، معجم مقاییس اللغة، الدارالاسلامیه بیروت، بیروت.
  5. امام خمینی، روح‌الله (1391)، ‌شرح حدیث جنود عقل و جهل، مؤسسه تنظیم ونشر آثار حضرت امام خمینی، تهران.
  6. امام خمینی، روح‌الله (1388)، ‌شرح چهل حدیث، مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی، تهران.
  7. امام خمینی، روح‌الله (1385)، صحیفۀ امام، مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی، تهران.
  8. امام خمینی، روح‌الله (1392)، ‌نقطه عطف، مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی، تهران.
  9. بهشتی، محمد (1397)، آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، سمت و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران.
  10. سجادی، سیدجعفر (1389)، فرهنگ و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، طهوری، تهران.
  11. العیدروس، شیخ عبدالله (بی‌تا)، تعریف الاحیاء بفضائل ‌الاحیاء، چاپ‌شده در کتاب احیاء علوم‌الدین. ج5، بیروت، دارالقلم، بیروت.
  12. الغزالی، ابوحامد محمد (بی‌تا)، احیاء علوم‌الدین، پنج جلد، دارالقلم، بیروت.
  13. الغزالی، ابوحامد محمد (1394)، مکاتیب فارسی غزالی (فرزندنامه)، نشر بصیرت، تهران.
  14. مسکویه، محمد بن یعقوب، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق، انتشارات بیدار، قم.