نقش کمال‌گرایی اخلاقی در تنظیم رفتار مصرفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه علوم قرآن وحدیث قم

2 استادیار وعضو هیات علمی دانشگاه علوم قرآن وحدیث قم.

3 استادیاروعضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

چکیده

بر اساس آموزه‌های اسلامی هدف نهایی انسان،رسیدن به کمال است.کمال‌گرایی بر تمام رفتار انسان مؤثر است.این پژوهش تبیین می‌کند که چگونه و طی چه فرآیندی کما‌ل‌گرایی اخلاقی در تنظیم رفتار مصرفی مؤثر است.این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای یک تحقیق بنیادی است.بر اساس جهان‌بینی توحیدی و الحادی دو شیوه مصرف متفاوت در جوامع انسانی شکل می‌گیرد که ازنظر فرآیند،مبانی،شاخصه‌ها و پیامدها در مقابل هم قرار دارند.جهان‌بینی الحادی منجر به رفتار مصرفی لذت‌گرا می شود.مبانی آن،فراموشی یاد خدا و عدم التزام به قوانین تشریعی الهی و غفلت از آخرت و ارزش‌های متعالی است.که این مبانی منجر به سه شاخصه می‌شود:حاکمیت تمایلات نفسانی،مصرف بیشینه،خلق نیازهای غیرضروری.که پیامدهای مانند از بین رفتن نعمت،فسادوبه طور کلی تغییر سبک زندگی را به دنبال دارد.در مقابل این مصرف،مصرف کمال‌گرا وجود دارد.مصرف کمال‌گرا بر پایه جهان‌بینی توحیدی شکل می‌گیرد.مبنای مصرف کمال‌گرا درزمینهٔ مبدأ شناختی،این است که فقط خداوند حق قانون‌گذاری را برای زندگی انسان دارد.مبنای هستی شناختی این مصرف،بیان می‌کند که آفرینش جهان هدفمند است و بازگشت عالم به‌سوی خداست و انسان درآخرت باید پاسخگوی همه رفتار خود باشد.این مبانی منجر به دو شاخصه اصلی در این مصرف می‌شود:الف.تدبیر مصرف ب.رعایت حقوق شرعی در مصرف.پیامد این مصرف برای انسان،امانت‌داری نسبت به نعمات الهی،تناسب مصرف با ظرفیت‌های محیط‌زیست،عدالت اجتماعی،توازن و اعتدال در مصرف است.هدف از مصرف لذت‌گرا رسیدن انسان به بیشترین لذات مادی و استفاده از هر ابزاری در این مسیر است؛اما اساسی‌ترین هدف در مصرف کمال‌گرا،کسب رضایت الهی ورسیدن به سعادت نهایی از طریق عمل به دستورات الهی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of moral perfectionism in regulating consumer behavior

نویسندگان [English]

  • seyed kazem mousavi 1
  • mohammad taqhee sobhanee neya 2
  • seyed reza hosseynee 3
1 science Committee
2 دانشگاه قران و حدیث
3 پژوهشگاه حوزه ودانشگاه قم
چکیده [English]

Islamic teachings indicate that perfection is the human's ultimate goal.Perfectionism impacts all the behaviors of humans.The present study explains how and through which process ethical perfectionism adjusts consumption behavior.The study is grounded research conducted through a descriptive-analytical method using desk data.According to the monotheistic and atheistic worldviews,two different types of consumption form in human communities that oppose each other in terms of the principles,processes,characteristicsand consequences.The atheistic worldview results in hedonistic consumer behavior which entails forgetting God,non-adherence to the divine rules,and neglect to the transcendent values and the hereafter.These principles bring about three characteristics:the ruling of carnal desires,over-consumption,and the emergence of unnecessary needs which have consequences such as wasting the blessings,corruption,and overall changes in lifestyle.Perfectionist consumption is opposed to this type of consumption.Perfectionist consumption constitutes based on the monotheistic worldview.The foundation of perfectionist consumption in terms of cognitive originis that only God can make rules for human life.The ontological basis of this type of consumption indicates that theworld hasbeen created for a reason and that man will be held accountable for all his actions in the hereafter.These principles lead to the two main characteristics of consumption management and observing the religious rights in consumption.The consequence of this type of consumption for humans is safeguarding the divine blessings,consumption proportionate to the ecological capacities,social justice,balance,and moderation in consumption.The purpose of hedonistic consumption is achieving the greatest material pleasurewhile usingany means for this purpose,while the most essential purpose of perfectionist consumption isto gain divine satisfaction and ultimate happiness by adhering to the divine commands.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Perfectionism
  • Ethics
  • Consumer Behavior
  • Consumption Promotion
  1. قرآن کریم.
  2. نهج‌البلاغه.
  3. ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، محقق ابراهیم محمد ابوالفضل، ناشر ناشر اسماعیلیان، بی تا.
  4. ابن ابی جمهور، محمد بن علی بن ابراهیم أحسائی (1403) عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، ناشر سید الشهداء.
  5. ابن ابی فراس، ورام ابوالحسین، تنبیه الخواطر، مجموعه ورام، بیروت، دارالتعاریف و دارالصعب.
  6. ابن مسکویه، احمد بن محمد، (1426) تهذیب الأخلاق و تطهیر الأعراق، طلیعة النور، [بی جا].
  7. ابوطالب دخت شورکی وهمکاران، (1399) بررسی تطبیقی هدف مصرف کننده در اقتصاد اسلامی واقتصاد متعارف، معرفت اقتصادی سال11، ش2پیاپی22.
  8. اعوانی ، شهین، (1389) آیا فایده گرایی، همان لذت گرایی است؟ بررسی دیدگاه بنتام و میل، تأملات فلسفی سال دوم، ش6.
  9. انصاری محمدعلی (1415) الموسوعه الفقهیه المیسره، مکاسب رساله لاضرر، محمدعلی، الموسوعه الفقهیه المیسره همان مکاسب رساله لاضرر، ناشر مجمع الفکر الاسلامی، چاپ اول.
  10. ایمان خان، نیلوفر، (1387) رفتار مصرف کننده در بازاریابی دیجیتال، پژوهشگر (مدیریت)، ش11، ص81-88.
  11. آلن بیرو، (1337)، دایرةالمعارف علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران، انتشارات کیهان.
  12. بشلر، ژان، (1370) ایدئولوژی چیست؟ نقدی بر ایدئولوژی های غربی، ترجمه علی اسدی، انتشارات سهامی، تهران.
  13. بوتکین، دانیل و کلر، ادوارد، (1379) مسائل محیط‌زیست، مترجم یونس کریم پور، چاپ اول ، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد آذربایجان غربی.
  14. بهار، مهری؛ (1386) مطالعات فرهنگی اصول و مبانی، تهران، سمت، چاپ اول.
  15. تمیمی آمدی، عبدالواحد (1385)، غررالحکم، ترجمه محمدعلی انصاری، چاپ سوم، ناشر موسسه انتشاراتی امام عصر (عج).
  16. جابری، علی، (1388) علم اقتصاد متعارف وخودگروی لذت گرایانه، معرفت اقتصادی، سال اول ، ش1.
  17. جان ب. تامپسون، (1378) ایدئولوژی و فرهنگ مدرن، ترجمه مسعود اوحدی، آینده پویان، تهران، چاپ اول.
  18. جوادی آملی، عبدالله، تفسیر موضوعی قرآن کریم، (مبادی اخلاق در قرآن)، قم، نشر اسراء، چاپ پنجم 1385.
  19. حرعاملی، (1416) وسایل الشیعه الی تحصیل الشریعه، انتشارات موسسه آل البیت لاحیاءالتراث، قم.
  20. حسینی سید رضا (1382) «بررسی مبانی و مفروضات نظریه رفتار مصرف‌کننده در اقتصاد اسلامی» فصلنامه. اقتصاد اسلامی 9.
  21. ــــــــــــــــ (1388) «الگوی مطلوب در چارچوب الگوی تخصیص درآمد اسلامی» فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی 34.
  22. ــــــــــــــــ (1388) الگوی تخصیص درآمد و نظریۀ رفتار مصرف‌کننده مسلمان، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم.
  23. حقیقی، محمدعلی (1384) مدیریت رفتار سازمانی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات ترمه
  24. حکیمی محمد رضا (1376) الحیاة، ترجمه احمد آرام، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  25. خوئی، ابوالقاسم (1377ش) معتمد العروه، مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی، شرکه التوحید للنشر قم.
  26. دیلمی، حسن ابن محمد، (1383)، إرشاد القلوب، تحقیق سیدهاشم میلانی، انتشارات حج و اوقاف.
  1. راغب، اصفهانی، (1376) مفردات الفاظ القرآن، تحقیق ندیم مرعشی، ناشر مرتضوی، چاپ دوم.
  2. ری‌شهری، محمد، (1375) میزان الحکمه، قم دار الحدیث.
  3. ساعتچی، محمود (1381) «رفتار مصرف‌کننده و تبلیغات»پژوهش و سنجش 29.
  4. سیوطى، جلال الدین، (1429) الجامع الصغیر، بیروت، دارالفکر.
  1. شرفی، محمدرضا (1382) مولفهها و عوامل گسست نسل‌ها، تهیه وتنظیم علی اکبر علیخانی، مجموعه مقالات گسست نسل‌ها، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
  2. صادقی، رضا، (1393) ماتریالیسم و امکان آگاهى، 1393معرفت فلسفی، ش3.
  3. صدر، سید محمدباقر (بی تا)، اقتصادنا، ترجمه عبدالعلی اسپهبدی.
  4. صدوق، محمدبن علی ابن بابویه، (شیخ صدوق)(1413) من لا یحضره الفقیه، چاپ سوم، موسسه انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزۀعلمیۀقم.
  5. طباطبایی، سید محمد حسین، (1412) المیزان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
  6. طبرسی، علی بن حسن (بی تا)، مشکاة الانوار، ناشرالمکتبه الحیدریه، نجف اشرف.
  7. طریحی، فخرالدین (1375) ناشر مرتضوی، تحقیق احمد الحسینی، تهران، چاپ سوم.
  8. عابدینی، احمد (1378) «امام خمینی ساده زیستی و مسئله شأن» مجله فقه (کاوشی نو در فقه اسلامی)، ش21. 22.
  9. العیاشی، محمد بن مسعود (1991) تفسیر العیاشی، تهران، المکتبه العلمیه، الطبعه الاولی.
  10. فتحعلی خان، محمد (1389) آموزههای بنیادین علم اخلاق، چاپ دوم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی.
  1. فردوسی جهرمی، علی، (1396) شناخت آثار تبلیغات تجاری کالاها و خدمات بر سبک زندگی و الگوی مصرف و ارائه راهکارها.
  2. فیض کاشانی، ملا محسن (۱۴۱۷) تصحیح و تعلیق علی‌اکبر غفاری، چاپ چهارم 8 جلد (4 مجلد) دفتر انتشارات اسلامی، قم.
  3. فیومی، احمد بن محمد (1405) المصباح المنیر، قم، دارالهجره.
  4. قدیری اصلی، باقر (1368) «سیر اندیشۀ اقتصادی» انتشارات دانشگاه تهران.
  1. کلینی، محمدبن یعقوب، (1375) اصول کافی، ترجمه محمد باقر کمره ای، انتشارات اسوه.
  2. لیثی واسطی، علی بن محمد، (1376ش) عیون الحکم والمواعظ، تحقیق حسین حسنی بیرجندی، اول، دارالحدیث.
  1. مجدی، علی‌اکبر، (1389) سبک زندگی جوانان ساکن شهر مشهد و رابطۀ آن با سرمایه فرهنگی و اقتصادی والدین، مجلۀ علوم اجتماعی، دانشکده فردوسی مشهد.
  2. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، مصحح محمدباقرمحمودی، عبدالزهراءعلوی، چاپ اول، بیروت، دار احیاءالتراث العربی.
  3. محکی، علی‌اصغر (1381) «آرای انتقادی بر آگهی‌های بازرگانی تلویزیونی» پژوهش و سنجش 29.
  4. محمد اطهر، شاشی ب؛ و هورا، (1386) فلزات سنگین و محیط‌زیست، مترجمان افشین اکبرپور و فریبرز نصری، بهنام شمسی، نتشارات دانشگاه آزاد اسلامی سنندج، چاپ اول.
  5. مصباح یزدی، محمدتقی، (1385) خودشناسی برای خودسازی، چاپ دوازدهم، ناشر:مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  6. مطهری. مرتضی، (1378) مجموعه­ی ‏آثار استاد شهید مطهرى، تهران، صدرا، چاپ اول.
  7. مکارم شیرازی، ناصر، (1381) تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سی و ششم.
  8. میرمعزی، سیدحسین، (1388) اصلاح الگوی مصرف، ناشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول.
  9. میل، جان استیوارت، (1388) فایده‌گرایی، مرتضی مردیها، نشر نی.
  10. نجفى، محمدحسن ، جواهرالکلام فى شرح شرایع الاسلام، لبنان، دار احیاء التراث العربى.
  11. نعیم‌آبادی غلامعلی (1393) مبانی دینی اقتصاد مقاومتی، ناشر سروش نعیما .
  12. هادوی نیا، علی اصغر (1382) انسان اقتصادی از دیدگاه اسلام، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  13. ــــــــــــــــ (1387) فلسفه­ اقتصاد در پرتو جهان­بینی قرآن کریم، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • یزدی طباطبایی، سیدکاظم، (1417) عروة الوثقی، تحقیق وطبع موسسه النشرالاسلامی الطبعه الاولی، قم، موسسه النشرالاسلامی التابعه لجامعه المدرسین بقم المقدسه.
  1. یوسفی، احمد علی، (1389) کوثر معارف، سال ششم بهار ش13.
  2. Hogan,J. A. (2015). A framework for the study of behavior. Behavioural processes,117,105-113
  3. Hurka,Thomas (1993). Perfectionism. Oxford University Press,p. 3.
  4. Reese,E. P. ,Howard, J. ,& Reese, T,W. (1978). Human operant behavior:Analysis and application. WCB/ McGraw- Hill.
  5. The New palgrave, V. 2, P. 790-
  6. http:/ / tarhenaw. com/ ?p=1340-