پژوهشگاه علوم وحیانی معارج
اخلاق وحیانی
2383-3025
3
2
2013
09
23
آموزۀ تسلیم، مبنایی برای اخلاق جهانی با موردپژوهی در اسلام و آیین هندو
5
28
FA
علی
موحدیان عطار
استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب.
محمدجواد
دانیالی
دانشجوی دکتری دانشگاه تهران.
mjdaniali@gmail.com
قرآن کریم محوریترین دعوت خود را دعوت به تسلیم در مقابل خدا قرار داده است. همچنین در آیین هندو به طور عام، و در برخی مکاتب آن به طور خاص، این اصل، جایگاهی به برجستگی جایگاه تسلیم در اسلام دارد. از طرفی، تسلیم در مقابل حقیقت را میتوان جامعترین اصل اخلاقی دانست. از این رو، بررسی تطبیقی این مفهوم میتواند مبنایی جهانی برای اخلاق فراهم کند که قرآن نیز آن را میپذیرد و بر آن تأکید دارد. این پژوهش تلاش دارد با تأمل در این آموزۀ اساسی، آن را به مثابه مبنایی برای اخلاق الاهی جهانی، فراپیش نهد. به این منظور، این اصل اساسی از باب موردپژوهی، در دو دین بزرگ از دو گونۀ اصلی ادیان جهان، بررسی شده است.
تسلیم,خدا,اخلاق جهانی,همگرایی,اسلام,آیین هندو
https://ethics.isramags.ir/article_10520.html
https://ethics.isramags.ir/article_10520_78a708030fbb270e68bec67b802a5b13.pdf
پژوهشگاه علوم وحیانی معارج
اخلاق وحیانی
2383-3025
3
2
2013
09
23
اعتدال، فرمانی الاهی و سنتی تکوینی
29
44
FA
محمد
ذبیحی
دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه قم.
بر اساس آموزههای دینی ما، قرآن کتاب هدایت بشر و نجات انسان است و مخاطبان بیواسطه آن، همۀ آدمیان میباشند. البته دایرۀ تأثیرگذاری آن، منحصر به انسان نیست؛ زیرا اگر انسان که لیاقت و صلاحیت بار امانت الاهی را یافته، بهدرستی به وظایف الاهی و انسانی خود عمل نماید، نه تنها خود او به کمال نهایی میرسد، که بسیاری از موجودات دیگر نیز از طریق او، از آثار هدایتی این کتاب آسمانی بهرهمند خواهند شد؛ چه اینکه بسیاری از آسیبهای پدید آمده در جهان طبیعی، پیامد رفتارهای نادرست انسان با محیط طبیعی است. پژوهش پیش رو با توجه به جایگاه بیبدیل انسان در نظام آفرینش ـ که برخوردار از سنتهای الاهی است و همچنین شایسته دریافتهای تشریعی شده است ـ تلاش دارد با سود جُستن از متون دینی بهویژه قرآن کریم، بیان کند که یکی از بنیادیترین اصول اخلاقی، «اعتدال» و «میانهروی» است. مدعا این است که اگر انسان ـ که شاکلۀ اصلی او بر اساس اعتدال و میانهروی است ـ شکل نهایی خود را بیابد، در پرتو این اصل زیستی و اخلاقی، نه تنها خود به سعادت ـ که آرمان نهایی بشری است ـ دست مییابد، بلکه دیگر موجودات (اعم از همنوعان و دیگر آفریدههای مادون او) نیز از آسیب اخلاقی و محیطی حفظ میشوند.
انسان,اخلاق,تکوین,تشریع,اعتدال,علم و عدل
https://ethics.isramags.ir/article_10521.html
https://ethics.isramags.ir/article_10521_c73fab506a9bf3d24d1b2863d90adbce.pdf
پژوهشگاه علوم وحیانی معارج
اخلاق وحیانی
2383-3025
3
2
2013
09
23
رابطۀ دین و اخلاق؛ سطوح چهارگانه
45
62
FA
مریم
لاریجانی
استادیار دانشگاه قم.
larijani54@gmail.com
ارتباط وثیق دو مقولۀ «دین» و «اخلاق» که گزارههای مشترک فراوانی دارند، از جمله مسائلی است که به طور جدی، مطمح نظر اندیشمندان و متفکران بوده است. در این مقاله، ابتدا برای احتراز از خلط بحث، غرض از «دین» و «اخلاق» مشخص شده و سپس رابطۀ «دین» و «اخلاق» در سطوح چهارگانه، ترسیم گشته است؛ این سطوح عبارت است از: سطح اول: ارتباط مضمونی؛ سطح دوم: ارتباط به لحاظ اعتبار و حجیت و ابتنای یکی بر دیگری در این جهت؛ سطح سوم: کمک دین و اخلاق به اجرا و تحقق خارجی یکدیگر، فارغ از دو سطح قبل؛ سطح چهارم: کمک به شناسایی حیطه و مضمون یکدیگر. تفکیک این سطوح، به فهم بهتر رابطۀ «دین» و «اخلاق»، کمک شایانی خواهد کرد که در این مقاله به آن پرداخته شده است.
دین,اخلاق,ارتباط دین و اخلاق,حجیت,کمال نهایی,اخلاق اسلامی
https://ethics.isramags.ir/article_10522.html
https://ethics.isramags.ir/article_10522_0bac8b414ab32813b2d03ec179966635.pdf
پژوهشگاه علوم وحیانی معارج
اخلاق وحیانی
2383-3025
3
2
2013
09
23
درآمدی بر اخلاق یهودی (منابع، غایت و ویژگیها)
63
87
FA
امیر
خواص
استادیار مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی
سیدمحمدحسن
صالح
دانشجوی کارشناسی ارشد کلام، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
m.hasansaleh2010@gmail.com
بررسی اخلاق در ادیان ابراهیمی از موضوعاتی است که ما را در شناخت مشترکات فرهنگی ادیان، بسیار یاری میکند. در این میان، بررسی منابع و خصوصیات اخلاق یهودی به عنوان قدیمیترین دین ابراهیمی، جایگاهی کلان و بایسته دارد. در این مقاله، ابتدا اصلیترین غایت در اخلاق یهودی یعنی «خداگونگی» نقد و بررسی شده است. همچنین ویژگیهای اخلاق یهودی مطرح شده است که ما را در مقایسۀ تطبیقی آن با مکاتب اخلاقی دیگر، یاری میرساند. مهمترین این ویژگیها عبارتند از گستردگی، عملگرایی، قومیگرایی و عدم طرح منسجم مباحث. در پایان، مهمترین منابع گزارههای اخلاقی دین یهود را بازخوانی میکنیم که منشأ تقسیمبندی ادوار تاریخی اخلاق یهود شده است. از میان این منابع، بر دو منبع «کتاب مقدس» و «تلمود» تکیه بیشتری شده است.
اخلاق یهودی,خداگونگی,عملگرایی اخلاقی
https://ethics.isramags.ir/article_10523.html
https://ethics.isramags.ir/article_10523_7e6ad29e099a8fc324938e4abaa7c571.pdf
پژوهشگاه علوم وحیانی معارج
اخلاق وحیانی
2383-3025
3
2
2013
09
23
اخلاق در دین زرتشت از منظر مینوی خرد
87
104
FA
مصطفی
فرهودی
عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب.
mfarhoudi2@yahoo.com
اخلاق در دین زرتشت، پیوند عمیقی با سرشت هستی دارد. اقتدار مطلق اهورهمزدا در جهان و نجات انسان در دین زرتشت، در گرو زیست اخلاقی انسان است. از این رو، این آرمان با رعایت تمام آنچه به عنوان اعتقادات، آیین و مناسک تلقی میشود، باید در ساحتهای مختلف زندگی انسانی تحقق یابد. آدمی در هر رتبه و جایگاه، باید با تمام قوا همراه با رعایت اخلاق، تلاش کند تا امشاسپندان را در خویشتن، متوطن سازد و جهانی را که به دست اهریمن آلوده گردیده، پاک کند و اهریمن را از پا در آورد. داشتن قلبی سلیم همراه با ایمانی سرشار از معرفت، بسیار ارزشمندتر از رفتار بیرونی است. انسان با یاری خرد که توأم با اختیار است، میتواند زمینۀ رشد اخلاقی را فراهم سازد. شایستۀ توجه است که اهریمن با آسیب رساندن به دانایی انسان و تقدیری که برای انسان رقم خورده، میتواند مانعی جدی در به کمال رسیدن انسان باشد.
اهورهمزدا,اهریمن,اخلاق,خرد,اختیار,تقدیر,مینوی خرد
https://ethics.isramags.ir/article_10524.html
https://ethics.isramags.ir/article_10524_81fd808e3f3568b3ed887157ae4d57ae.pdf
پژوهشگاه علوم وحیانی معارج
اخلاق وحیانی
2383-3025
3
2
2013
09
23
رویکردی دینی به اخلاق رسانه (با محوریت رسانۀ ملی)
105
151
FA
سیدحسین
شرفالدین
دانشآموختۀ حوزۀ علمیه و استادیار مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره.
sharaf@qabas.net
با رویکرد ارزشی و هنجاری، همۀ کنشهای ارادی و اختیاری انسان، بدون استثنا، محکوم قواعد و معیارهای اخلاقیاند و ناگزیر با یکی از الزامات دوگانه ایجابی و سلبی (بایدها و نبایدهای عقل عملی) یا شق ثالث (قطب خنثی و عاری از هر نوع الزام هنجاری بر پایۀ منطق سهقطبی) منطبق خواهند بود. ارتباطات جمعی، به عنوان یکی از عرصههای گستردۀ ارتباطات انسانی با میانجیگری فناوریهای رسانهای نیز علاوه بر پذیرش اجتنابناپذیر این اصل جهانشمول، به دلیل برجستگی موقعیت، اهمیت و حساسیت کارکردی، گستره و عمق تأثیر، تنوع محصولات، تکثر و تعدد مخاطبان، و نقش محوری آن در بازخوانی، بازتولید، ویرایش و اشاعۀ فرهنگ، بیش از سایر عرصهها به ضرورت متابعت اختیاری یا اجباری از قواعد ارزشی، دستورالعملهای اخلاقی و الگوهای رفتاری موجه و دارای پشتوانههای نظری و فرهنگی، محکوم شدهاند. این نوشتار در صدد است تا با ارجاع به بنیادهای بینشی و ارزشی اسلام، الزامات و مرجحات عام هنجاری و بایدها و نبایدهای اخلاقی هدایتگر ارتباطات جمعی را با رویکردی دینی و با هدف تأمین یکی از ملزومات حرفهای یک رسانۀ دینی یا دارای رسالت و کارکرد دینی، استنباط و عرضه کند.
رفتار,ارزش,هنجار,اخلاق,فقه,اخلاق حرفهای,رسانه
https://ethics.isramags.ir/article_10525.html
https://ethics.isramags.ir/article_10525_db9166229afd387163f269aca0cccffb.pdf
پژوهشگاه علوم وحیانی معارج
اخلاق وحیانی
2383-3025
3
2
2013
09
23
اصول اخلاقی حاکم بر مهندسی نظام مالی اسلامی
151
194
FA
سید طالب
علوی
دانش آموخته حوزه علمیه و کارشناسی ارشد بانکداری اسلامی جامعة المصطفی العالمیه (ص).
taleb.alavi@yahoo.com
نظام مالی اسلامی بر خلاف نظام مالی متعارف، اخلاقمحور است. از این رو، مهندسی نظام مالی اسلامی میباید بر پایۀ اصول و هنجارهای اخلاقی سامان یابد. این اصول و هنجارها که در منابع اصیل اسلامی مانند قرآن و سنت ذکر شده، حقوق و تکالیف شرکتکنندگان در یک نظام مالی اسلامی را مشخص میسازد و چهارچوب حقوق واحدهای دارای مازاد منابع (پساندازکنندگان) و واحدهای دارای کمبود منابع (سرمایهگذاران) را روشن میکند. به هر صورت، از طریق مراجعه به قرآن و سنت، برخی اصول حاکم و هنجارهای اخلاقی از قبیل ربوی نبودن؛ غرری نبودن (بیاطمینانی مفرط)؛ عدم وجود قمار و میسر (درآمد بادآورده)؛ فقدان کنترل قیمت، دستکاری و دخالت در بازار؛ حق معامله در قیمتهای عادلانه؛ حق دسترسی به اطلاعات دقیق، کافی و مساوی؛ عدم وجود ضرر، غبن، جهالت، احتکار؛ و ... قابل شناسایی است.
کارایی,مهندسی مالی,نظام مالی,اصول اخلاقی نظام مالی
https://ethics.isramags.ir/article_10526.html
https://ethics.isramags.ir/article_10526_7d108e725933a59a3f4aedbbbaff2571.pdf