آیین جوانمردی، به مثابه الگویی اخلاقی ـ‌ اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد الهیات، ادیان و عرفان تطبیقی.

چکیده

   با نگاهی به جهان امروز و گسترش عرفان‌های نوظهور و گاه غیراخلاقی، و گروش هر چه بیش‌تر انسان‌ها به آن‌ها، گفته می‌شود که ما در عصر بازگشتِ بشر به معنویت، یا بازگشتِ معنویت به زندگی بشر، به سر می‌‌‌بریم. در این‌جاست که ذخیره‌‌‌ها و میراث‌‌‌های فرهنگی جامعه، به مثابه قوای دفاعی بدن آدمی در دوران هجوم بیماری، به کار می‌آید.   رسوم و آداب مربوط به مسلک «فتوت» و «جوانمردی»، از جملۀ این ذخایر معنوی و فرهنگی ایران و اسلام است که به صورت یک سلسله تعالیم اخلاقی و معنوی و یک نوع حکمت عملی برای عامۀ مردم درآمده و در دوره‌‌‌های فترت، کارساز بوده است. در این مقاله، سعی بر آن است تا با تعمق در متون «جوانمردان» و «فتوت‌‌‌نامه‌‌‌ها» و نیز با بررسی سنت‌‌‌های به جا مانده از ایشان، مثل اخلاق و رفتار زورخانه‌ای و پهلوانی، نظام جوانمردی را معرفی کنیم که با دارا بودن اصول اخلاقی و تعلیمی خاص، همواره منادی ارزش‌های اصیل انسانی و اخلاقی همچون «برابری» و «برادری» و «تندرستی» و «عدالت‌ورزی» و ... بوده است و خود این اصول و مبانی اخلاقی، می‌‌‌تواند الگویی مناسب برای جامعه باشد.    

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

‘The Code of Chivalry’ as a Socio-ethical Standard

نویسنده [English]

  • Farzaneh Bakhoda
چکیده [English]

A quick look at the world today and the expansion of the emerging mysticisms, which are at times immoral, and the growing conversion of the people to these new schools of mysticism, reveals that we live in the era of the humans’ return to spirituality, or the era of the return of spirituality to humans’ lives. It is at such times that a society’s reserves of cultural heritage would protect it, just as one’s immune system which comes in handy in the protection of one’s body against the infestations of diseases. The customs and traditions regarding the ways of ‘manliness’ and ‘chivalry’ are among such spiritual and cultural reserves of Iran and Islam which have formed a series of ethical and spiritual teachings and some kind of practical wisdom for the public and which have come to be very useful to the people in interregnum periods. The present paper seeks to identify and present the system of chivalry through reflecting on the written documents on the codes and the ways of chivalry and manliness and also by examining their remaining traditions such as the manner and conduct taught at traditional Iranian gymnasiums and the ways of the traditional Iranian athletes. This is because these traditions and customs enjoy special ethical and educational properties and principles, and have always heralded the original human and ethical values such as ‘equality’, ‘fraternity’, ‘wellbeing’, ‘justice’ and etc. And these very tenets and ethical principles provide an appropriate standard for the society.    

کلیدواژه‌ها [English]

  • Manliness
  • Justice
  • Ethics
  • Chivalry
##قرآن کریم، ترجمۀ محمدمهدی فولادوند، تهران، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلام. ##
ابن بطوطه (1361)، سفرنامۀ ابن بطوطه، ترجمۀ محمدعلی موحد، تهران، انتشارات آگاه. ##
ابن‌‌‌جناح، صالح (1373)، کتاب الادب و المروة، با تحقیق در فراز و فرود فتوت، ترجمه و تصحیح سیدمحمد دامادی، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ##
ابن‌‌‌معمار، ابی‌عبدالله محمد بن ابی‌المکارم (1960م)، کتاب الفتوة، مصطفی جواد و دیگران، بغداد، شفیق. ##
ابن‌‌‌منظور (بی‌تا)، لسان العرب، بیروت، دارصادر. ##
باستانی پاریزی، محمدابراهیم، «عیاران و جنبش‌‌‌های اجتماعی» در آیین جوانمردی، کربن. ##
بیضایی کاشانی (1337)، تاریخ ورزش باستانی ایران، تهران، بی‌نا. ##
تهرانچی، محمدمهدی (1385)، ورزش باستانی از دیدگاه ارزش، تهران، انتشارات امیرکبیر. ##
حکیمی، محمود (1381)، همراه با عارفان عیاران و جوانمردان، تهران، حریر. ##
سلمی، ابوعبدالرحمن (1372)، کتاب الفتوة در مجموعه آثار ابوعبدالرحمن سلمی، با مقدمه و تصحیح نصرالله پورجوادی، تهران، نشر دانشگاهی. ##
شکری، هوشنگ (1385)، عیاران (نینجاهای ایرانی)، تبریز، نشر احرار. ##
شیخلی، سعید صباح ابراهیم (1362)، اصناف در عصر عباسی، ترجمۀ هادی عالم‌‌‌زاده، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. ##
صراف، مرتضی (1352)، رسایل جوانمردان (شامل هفت فتوت‌نامه)، تهران، بی نا. ##
عطار نیشابوری، شیخ فریدالدین (1339)، فتوت‌‌‌نامۀ منظوم در دیوان عطار، تصحیح سعید نفیسی، تهران، انتشارات کتابخانۀ سنایی. ##
عنصرالمعالی، کیکاووس بن اسکندر (1345)، قابوس‌نامه، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. ##
کاتب ارجانی، فرامرز بن خداداد بن عبداله (1362)، سمک عیار، با مقدمه و تصحیح پرویز ناتل خانلریی، تهران، آگاه. ##
کاشانی، کمال‌الدین عبدالرزاق (1379)، تحفة الاخوان فی خصایص الفتیان، ترجمه و تصحیح سید‌محمد دامادی، بی جا، انتشارات علمی فرهنگی. ##
کاشفی سبزواری، مولاناحسین (1350)، فتوت‌‌‌نامۀ سلطانی، به اهتمام محمدجعفر محجوب، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران. ##
کربن، هانری (1382)، آیین جوانمردی، ترجمۀ احسان نراقی، تهران، انتشارات سخن. ##
لویزن، لئونارد (1384)،  میراث تصوف، مجدالدین کیوانی، تهران، نشر مرکز. ##
نفیسی، سعید (1343)، سرچشمۀ تصوف در ایران، تهران، نشر مروی. ##
یوسفی، غلامحسین، «فتوت و قیامهای ضد خلافت»، در آیین جوانمردی، کربن. ##
Taeschner, F. R, 1983 “futuwwah”, The Encyclopedia of Islam, B. Lewis and Ch. Pellat , Vol.11, ledie.##